Naar een nettonulindustrie

Zoals bekend is Green Deal de roepnaam voor een verzameling voorstellen van de Europese Commissie (EC) met doelen als duurzaamheid, klimaatbeleid en natuurherstel. Een naar mijn gevoel minder bekend onderdeel hiervan is het voorstel voor de Net Zero Industry-Act (NZIA). (i) De kern van dit wetsvoorstel is het vergroten van het concurrentievermogen van de industrie met klimaatneutrale technologie. Met klimaatneutraal (“nettonul”) wordt bedoeld een koolstofdioxide-vrije economie.

Hoewel hier en daar de voorstellen een beetje bureaucratische indruk achterlaten, is het opvallend dat de gestelde doelen niet worden nagestreefd met verboden en verplichtingen maar vooral door industriële bedrijven te faciliteren en te stimuleren.

Er wordt een tweedeling gemaakt in strategische en zogenoemde reguliere technologieën; de strategische worden sterk gestimuleerd en de reguliere minder sterk. In de strategische categorie vallen volgens de EC onder andere zonnepanelen, wind op land, batterijen, warmtepompen en biogastechnologie. Bij de reguliere technologieën kom ik verwijzingen tegen naar alternatieve duurzame brandstoffen en kleine modulaire nucleaire reactoren.

Om de ontwikkeling van nettonul-technologieën te faciliteren en te stimuleren zijn onder meer de volgende beleidsinstrumenten bedacht.

• One-stop-shop: één loket voor informatie, administratie en vergunningen.
• Het realiseren van koolstofdioxide-opslagcapaciteit en het opnemen van nettonul-technologieën bij openbare aanbestedingen en veilingen.
• Financiële steun verlenen aan op te richten Nettonul Industrie Academies om lesprogramma’s te ontwikkelen voor het om- en bijscholen van personeel. In het bijzonder is gedacht aan vrouwen en jongeren die nog niet werken!
• Het oprichten van Nettonul Juridische Proeftuinen die in het Engels een nog leukere naam hebben: Net-Zero Regulatory Sandboxes. Het gaat om het verder ontwikkelen van veelbelovende nettonul- technologieën in een flexibele omgeving met experimentele regels.
• Een Nettonul Europees Platform tenslotte gaat helpen bij de uitvoering van de NZIA in de praktijk zoals het uitwisselen van internationale ervaringen en het coördineren van industriële partnerschappen.

Je kunt een column gebruiken om over een onderwerp je mening te geven, maar ook om de lezers te informeren over iets dat belangrijk voor ze zou kunnen zijn. Ik heb getwijfeld of het een goed idee is om aandacht te vragen voor een voorstel voor een nieuwe Europese nettonulregeling. Zo’n voorstel kan immers nog veranderen op weg naar het eindresultaat. Bij het besluit om het nu toch maar wel te doen speelde het volgende ook een rol.

Er zijn twee soorten Europese wetten: richtlijnen en verordeningen. De eerstgenoemde soort (Directives) is ver in de meerderheid. Hierbij zijn de lidstaten verplicht om – meestal met enige vrijheid in de marge – de nieuwe regels in hun eigen wetgeving op te nemen. In ons land lijkt het dan alsof die regels in Den Haag zijn bedacht, maar in werkelijkheid zijn ze eerder al in Brussel, Luxemburg en Straatsburg besproken en vastgesteld.

Verordeningen (Regulations) daarentegen werken direct en gaan boven nationale wetgeving. Tijdens de omzetting van EU-richtlijnen naar nationale regels kunnen burgers en bedrijven zich één of twee jaren op de inhoud voorbereiden. Een verordening treedt op veel kortere termijn in werking. De NZIA gaat een verordening worden en daarom is het beter om nu al vast na te denken over de nettonulindustrie van morgen en overmorgen. Uit het Tweede Kamerstuk blijkt dat onze Nederlandse overheid tamelijk positief is.

Prof em. mr Antoni Brack

(i)

tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/

commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/