Machinerichtlijn – Nieuw ontwerp EU-machineverordening gepubliceerd

De Machinerichtlijn 2006/42/EG is in Europa de centrale rechtsgrondslag voor elk bedrijf dat machines ontwerpt, bouwt of verkoopt. Maar ook machines die in de Europese rechtsruimte worden geïmporteerd, moeten aan de eisen van de nieuwe EU-machineverordening voldoen. De momenteel geldende Machinerichtlijn 2006/42/EG werd in 2006 gepubliceerd en moet sinds 29 december 2009 verplicht worden toegepast.

EU-machineverordening en nieuwe Machinerichtlijn

De Europese Commissie controleert de voorschriften en richtlijnen regelmatig om aanpassingen aan nieuwe eisen en ontwikkelingen te garanderen. De Machinerichtlijn moet worden geactualiseerd om het veiligheidsniveau verder te verhogen, meer rekening te houden met security-aspecten en ook rekening te houden met technologische ontwikkelingen zoals Industrie 4.0. De voorgestelde herziening:

• Brengt de richtlijn in overeenstemming met de geharmoniseerde EU-wetgeving inzake de productveiligheid en -gezondheid en gaat in op de uitdagingen die kunnen voortvloeien uit de technische vooruitgang van de digitalisering.
• Het ontwerp is momenteel beschikbaar in het Engels: “Regulation of the European Parliament and of the Council on Machinery Products”. Versies in andere talen zullen volgen. Het ontwerp kan van 26 april t/m 2 augustus 2021 door iedereen op de website van de Europese Unie gedownload en ook van commentaar voorzien worden.

Veranderingen EU-machineverordening

Pilz heeft enkele geplande veranderingen in de nieuwe EU-machineverordening voor u op een rijtje gezet:

• Verplicht te keuren machines: de lijst van verplicht te keuren machines is uitgebreid. Verder moet het bij verplicht te keuren machines niet meer mogelijk zijn dat de fabrikant de conformiteitsbeoordelingsprocedure helemaal zelf mag uitvoeren als er geharmoniseerde normen worden toegepast.
• Wezenlijke verandering: de verordening is uitgebreid met de definitie van wezenlijke verandering van machines en met de juridische gevolgen van een dergelijke verandering. Een conformiteitsbeoordelingsprocedure is noodzakelijk voor de veiligheid van machines als een machine ingrijpend wordt veranderd of als er veranderingen worden aangebracht die betrekking hebben op de overeenstemming van de machine met de wettelijke bepalingen inzake de CE-markering (artikel 14).
• Veiligheidscomponenten: de definitie van veiligheidscomponenten omvat nu ook software die een veiligheidsfunctie biedt (artikel 6).
• Digitale gebruiksaanwijzing: de levering van de gebruiksaanwijzing in digitale vorm moet worden toegestaan. Op verzoek van de klant levert de fabrikant de gebruiksaanwijzing op papier.
• Technische specificaties: een vermoeden van overeenstemming moet ook bij overeenstemming met technische specificaties of delen ervan mogelijk worden gemaakt (artikel 17).

Kunstmatige intelligentie

Gelijktijdig met het ontwerp van de Europese Commissie is er een afzonderlijk ontwerp van de EU-verordening inzake kunstmatige intelligentie gepubliceerd. Dit ontwerp moet alle producten met KI en het gebruik ervan omvatten. Er moeten geen andere veiligheidseisen nodig zijn, deze moeten enkel nader gespecificeerd worden. De reden daarvoor is dat de gevolgen van KI-functies al zijn vastgelegd en wel door bestaande conformiteitsbeoordelingsprocedures en door het definiëren van het reglementaire gebruik.

Na het verstrijken van de commentaarperiode zullen de geplande veranderingen in een medebeslissingsprocedure in de Raad van Europa en in het Europees Parlement worden besproken.

Verordeningen hoeven verder niet meer in elk land te worden omgezet in de nationale wetgeving en zijn dus geldig vanaf de publicatie in het Publicatieblad van de EU. De EU-regelingen betreffende kunstmatige intelligentie worden gelijktijdig in een medebeslissingsprocedure besproken.

Geplande overgangsregelingen

De overgangsregeling van de EU-machineverordening voorziet op dit moment het volgende (artikel 49/50): na 30 maanden wordt er op een referentiedatum overgestapt van de oude Machinerichtlijn 2006/42/EG naar de nieuwe EU-machineverordening. Echter moet ook het beschikbaar stellen van machines op de markt volgens het huidige recht aan een termijn gebonden worden, niet alleen het in de handel brengen. Dit zou betekenen dat opgeslagen goederen bij dealers één jaar na de referentiedatum niet meer op de markt kunnen worden gebracht, hoewel ze reglementair volgens de oude richtlijn in de handel zijn gebracht!

Het is nog niet helemaal duidelijk wat er met de tot dusver onder de Machinerichtlijn geharmoniseerde normen wordt gedaan. Evenmin is vastgelegd welke geplande updates daadwerkelijk in de nieuwe EU-machineverordening worden opgenomen. Desondanks moeten machinebouwers de ontwikkelingen nu al met extra aandacht volgen.

Wat is een machine?

Volgens de richtlijn is een machine o.a. een geheel van met elkaar verbonden onderdelen of inrichtingen waarvan er ten minste één beweeglijk is en die voor een bepaalde toepassing zijn samengevoegd.

Tot machines in de zin van de Machinerichtlijn behoren eveneens:

• Geheel van machines of complexe installaties. Tot complexe installaties behoren eveneens productiestraten, uit meerdere machines bestaande speciale machines, aaneengeschakelde machines
• Veiligheidscomponenten: er wordt een zeer controversiële discussie gevoerd over welke componenten als veiligheidscomponenten moeten worden geclassificeerd. Daarbij is nog geen uniforme tendens zichtbaar
• Vervangbare uitrustingen waarmee de basisfuncties van een machine kunnen worden gewijzigd
• Niet-voltooide machines

Als aanvulling op bovenstaande machines bestaat er een uitzonderingenlijst met machines die per definitie onder het toepassingsgebied zouden vallen, maar waarvoor doorgaans andere rechtsvoorschriften gelden.

Gids voor de toepassing van de Machinerichtlijn

De praktijkgerichte “Gids voor de toepassing van de Machinerichtlijn 2006/42/EG” is bedoeld om de tekst van deze richtlijn te interpreteren. Deze gids is als versie 2.2 verschenen en kan op de website van de Europese Commissie worden gedownload. De huidige versie onderscheidt zich vooral van de vorige versie, 2.1, door aanvullingen en verduidelijkingen, vooral bij de begrippen “veiligheidscomponenten” en “niet-voltooide machines”, en door enkele bewerkingen om de samenhang met de Gids voor de Laagspanningsrichtlijn te garanderen.

In de paragraaf “Mode selection” (§204) is een korte alinea over de veiligheidstechnische eisen toegevoegd. Verder zijn er twee nieuwe toegevoegde paragrafen over de machinebesturingen (§417) en over veiligheidscomponenten die als logische bouwstenen worden beschouwd (§418).

Bron: Pilz

Lees ook:

• Uitvoeren risicobeoordeling volgens de Machinerichtlijn blijft noodzakelijk
• Machine risicobeoordeling op afstand
• Highlights bijeenkomst Platform Industrie en Veiligheid