Door: Redactie - 15 april 2022 |
In Nederland en Duitsland groeit in 2021 de productiecapaciteit voor duurzame elektriciteit, vooral uit zon en wind. De prijzen van kolen, gas en CO₂-emissierechten, en daarmee van elektriciteit, stijgen uitzonderlijk in de tweede helft van het jaar. Oorzaken zijn de oplopende geopolitieke onzekerheid, maar ook het aantrekken van de economische activiteiten na de coronapandemie. Door de stijgende energieprijzen wordt het voordeliger om elektriciteit te produceren met kolen dan met gas. De duurdere emissierechten voor CO₂ zijn wel een stimulans voor bedrijven om duurzamer te gaan werken. Dat zegt Maarten Abbenhuis, COO van TenneT.
Dit blijkt uit de Annual Market Update 2021 van TenneT, grensoverschrijdende netbeheerder in Nederland en een groot deel van Duitsland.
De energieprijzen stijgen bovenmatig, gemiddeld over heel 2021 voor gas (340%), kolen (119%) en CO₂-emissierechten (116%). De prijsstijgingen beginnen in juni/juli en zetten sterk door naar het eind van 2021. De oorzaak is onmiskenbaar de oplopende geopolitieke onzekerheid in Europa.
In 2020 daalden de prijzen eerst licht, door de coronapandemie. De economische activiteiten komen in 2021 weer vol op gang na de pandemie. Dat verklaart een beperkt deel van de stijgende energieprijzen. Op de day-ahead markt in de Centraal West-Europese regio stijgt de gemiddelde jaarprijs voor elektriciteit met 225 procent. Dat is vooral het gevolg van de uitzonderlijk hoge gasprijs. De gasprijzen zijn gestegen als gevolg van een aantal factoren, waaronder lage opslagniveaus aan het eind van de winter van 20/21 en afnemende lange termijn gascontracten, waardoor er meer gas moet worden gekocht op de groothandelsmarkten. Deze zijn zeer concurrerend omdat er voor LNG een sterke concurrentie is met de Aziatische markt, waardoor de prijzen stijgen en het Russische aanbod bovenop de langetermijncontracten lager was. Als gevolg van de stijgende gasprijzen werden ook de voorraden in de loop van het jaar minder gevuld.
De stijgende energieprijzen voor CO₂-emissierechten wordt deels ook veroorzaakt door het ‘Fit for 55’- plan van de EU Greendeal. Een hogere prijs voor emissierechten stimuleert bedrijven om te investeren in efficiëntere technologieën en hernieuwbare energiebronnen. De prijsontwikkelingen in 2021 veroorzaakt een situatie waarin het sinds juli rendabeler is om elektriciteit met kolen te produceren dan met gas.
In Nederland en Duitsland groeit de hernieuwbare elektriciteitscapaciteit. In Nederland stijgt het opgesteld vermogen van opwek uit zon met 3,6 GW, wind op land met 1,6 GW. De helft van het totaal opgesteld vermogen (46GW) is nu hernieuwbaar (zon, wind of biomassa). Daarnaast is 0,3GW extra vermogen van gascentrales in 2021 de mottenballen gezet (totaal 0,9 GW in mottenballen in 2021). De gecombineerde productie van zonne- en windenergie is met 17% gestegen van 24 TWh in 2020 tot 28 TWh in 2021. Dat is in totaal bijna een kwart van de totale elektriciteitsproductie. De productie uit gasgestookte centrales daalde met 20 TWh ten gevolge van de verschuiving van gas naar kolen. Dit werd gedeeltelijk gecompenseerd door 13 TWh afkomstig van de toename van de kolengestookte productie en meestook van biomassa, zonne-energie, windenergie en import.
De totale kosten zijn gestegen van 77,6 miljoen euro in 2020 tot 339,7 miljoen euro in 2021, met een meer dan verdubbeling van het geactiveerde redispatchvolume. De kostenstijging is een combinatie van stijgende energieprijzen, meer redispatch-volumes en meer restrictieovereenkomsten. In het Noorden van Nederland wordt veel meer hernieuwbare elektriciteit opgewekt. Een groot deel van de kosten in Q3 en Q4 in 2021 heeft te maken met het opwaarderingsproject van de verbinding 380kV Lelystad-Diemen die van een 2.500 ampère naar een 4.000 ampère verbinding is gegaan. Gedurende lange tijd was de verbinding buiten gebruik, waardoor veel redispatch nodig was.
Door de hoge energieprijzen wordt het voor bedrijven sneller rendabel om processen te verduurzamen en meer hernieuwbare energie te produceren. Maarten Abbenhuis: “Dat is een extra uitdaging, de ontwikkeling van het elektriciteitsnet moet uiteraard zoveel mogelijk gelijk opgaan met de groeiende vraag naar transport van elektriciteit. Dat is nu niet overal het geval. Om de toenemende congestie beter op te vangen past de Autoriteit Consument en Markt de regelgeving aan door een aanpassing in de netcode. Samen met bedrijven kunnen netbeheerders dan de capaciteit van het bestaande elektriciteitsnet beter benutten en sneller aan nieuwe transportvraag voldoen.”
De TenneT Annual Market Update brengt de relevante ontwikkelingen op de Centraal West-Europese elektriciteitsmarkten in beeld met speciale focus op Nederland en Duitsland, de landen waar TenneT actief is. De Market Update 2021 laat de ontwikkelingen zien op de gebieden van: elektriciteitsprijzen, brandstofprijzen (gas, kolen, CO2-emissierechten), verbruik en verschillende vormen van opwek van elektriciteit, subsidieregelingen voor duurzame elektriciteitsproductie en interactie (bijv. importen en exporten) tussen het Nederlandse systeem en die in omringende landen. Ook wordt er speciale aandacht geschonken aan het waarborgen van de stabiliteit en de werking van het elektriciteitssysteem door de (prijs)ontwikkelingen voor balancing (balans tussen vraag en aanbod) en redispatch (ter voorkoming van congestie op het net) weer te geven.
Lees ook:
Dit artikel delen op je eigen website? Geen probleem, dat mag. Meer informatie.
IndustrieVandaag is een onafhankelijk platform met het laatste nieuws van vandaag over de procesindustrie, industrial processing, productie industrie, maakindustrie en elektronica industrie.
Neem contact met ons op:
Tel +31 (0)23 737 07 63
Email via contactpagina
