Door: Prof. em mr Antoni Brack - 13 september 2021 |
Juridische dienstverleners zoals advocaten en notarissen, hebben belangstelling gekregen voor servitization, in juridische literatuur ook wel heel mooi “verdienstelijking” genoemd. Product-as-a-Service (P.a.a.S) betekent dat waar vroeger een heel pakket geassembleerde onderdelen als één product werd verkocht, nu steeds vaker wordt gekozen voor een combinatie van een product met aanvullende diensten. Of dat er helemaal niets meer wordt verkocht, maar dat het geheel als dienst voor een bepaalde tijd tegen periodieke betaling in gebruik wordt gegeven.
Veel mensen associëren wet- en regelgeving vooral met plichten, geboden en verboden. Maar recht heeft ook een heel belangrijke instrumentele functie: het is gereedschap om resultaten mee te bereiken. Zo worden voor de servitisering van allerlei technische combinaties juridische titels gebruikt zoals huur en verhuur, vruchtgebruik, leasing, erfpacht.
Even terzijde: er is business-to-business (B2B) contractueel veel meer mogelijk dan bij consumentengoederen/-diensten (B2C) vanwege niet weg te contracteren Europese regels voor bescherming van consumentenrechten.
Wat technisch voor de hand ligt, kan juridisch lastig zijn. Een fabrikant levert een onderdeel aan een machinebouwer. Dat onderdeel moet van tijd tot tijd worden bijgesteld of vervangen en de fabrikant wil voor het behoud van zijn goede naam daar zelf over kunnen beslissen. Daarom verkoopt hij het onderdeel niet maar geeft het tegen vergoeding in gebruik. Probleem? Natrekking! Een onderdeel dat een bestanddeel wordt van een groter geheel kan niet zelfstandig eigendom blijven van de leverancier maar wordt automatisch onderdeel van de eigendom van het geheel. Ontwikkelingen in de bouwnijverheid maken dit heel duidelijk. Zie bijvoorbeeld Cirkelstad.nl of om in stijl te blijven: City-as-a-Service.
“De Circulaire Gevel” is een white paper van Coalitie Circulaire Accounting. Hierin gaat het over G.a.a.S: Gevels-as-a-Service. De gevel met ingebouwde onderdelen en aansluitingen wordt door de fabrikant-leverancier tegen het appartementengebouw aangezet. Hij wil eigenaar blijven en verleent het gebruiksrecht van de gevel aan de Vereniging van Appartementseigenaren (VvE). Hier moet een juridische innovatie er voor zorgen dat de gevel niet door montage van zelfstandige zaak verandert in een bestanddeel van het gebouw en door natrekking eigendom wordt van de VvE. Voorgesteld is om een nieuwe rechtsfiguur in te voeren: “bewerking van zaken”. Dat zou een bijzondere vorm van aanneming van werk moeten worden om als eigenaar zelfstandig periodiek onderhoud te kunnen uitvoeren aan onderdelen zoals van bijvoorbeeld bouwwerken.
En nu maar hopen dat er goede afspraken worden gemaakt over wat er gaat gebeuren bij het aflopen van de gebruiksperiode van de gevel! Want wie wil er nu een appartement zonder gevel?
Auteur: Prof. em mr Antoni Brack
Lees ook: