Nederlandse industrie zakt verder in door gestegen rente

De Nevi Inkoopmanagersindex voor de Nederlandse industrie is in april verder gedaald, van 46,4 in maart naar 44,9 in april, wat duidt op een verdere afname van de bedrijvigheid. Zowel het aantal nieuwe orders als de productie namen af in een hoger tempo, wat erop duidt dat ondernemingen de productie beperken vanwege zwakke vraag. De hoeveelheid openstaande orders slonk in april nog sneller dan in maart, met een snelheid die behalve aan het begin van de pandemie voor het laatst in 2012, na de financiële crisis, is waargenomen. Dit meldt Sectoreconoom Industrie & Transport en Logistiek Albert Jan Swart van ABN AMRO.

Zelfs het orderboek van ASML is geslonken, zo bleek toen de Nederlandse chipmachinebouwer op 19 april resultaten over het eerste kwartaal publiceerde. De omzet was sterk, 6,7 miljard euro, maar de waarde van de nieuwe orders nam af van 6,3 miljard euro in het vierde kwartaal van 2022 naar 3,8 miljard euro in het eerste kwartaal van 2023. Het orderboek slonk van meer dan 40 miljard euro eind 2022 naar 38,9 miljard euro aan het eind van het eerste kwartaal. Sommige klanten van ASML stellen investeringen uit vanwege de zwakke vraag naar halfgeleiders. Gelukkig heeft het chipbedrijf ASML een zeer groot orderboek, dus de zwakke vraag heeft naar verwachting geen gevolgen voor de productie in 2023. Ook de vele Nederlandse toeleveranciers van ASML profiteren daarvan.

Volgens de Nevi Inkoopmanagersindex hebben veel Nederlandse ondernemingen in de machinebouw ook grote portefeuilles openstaande orders. Dit verklaart waarom zowel producenten van investeringsgoederen als van consumentengoederen de productie in april licht hebben verhoogd. Er zijn echter maar weinig bedrijven die zo’n omvangrijk orderboek hebben als ASML, het enige bedrijf ter wereld dat de meest geavanceerde chipmachines kan produceren. Indien de vraag zwak blijft, zullen veel ondernemingen waarschijnlijk de productie verlagen.

Hoge energieprijzen drukken op chemie

In het algemeen daalde de industriële productie in april, nog sneller dan in maart, door lagere productie van halffabricaten. Dit kan deels worden verklaard doordat bedrijven nog steeds voorraden afbouwen, zoals ook blijkt uit de verdere afname van voorraden gereed product. Een andere verklaring is dat de energie-intensieve chemische industrie nog steeds last heeft van de hoge energieprijzen. De prijs van aardgas, een belangrijke energiebron voor energie-intensieve branches in Nederland, zijn nog steeds drie keer hoger dan twee jaar geleden, wat het vooral voor bedrijven in de basischemie moeilijk maakt op te boksen tegen concurrenten in andere delen van de wereld.

Daling Nevi Inkoopmanagersindex

De daling van de algehele Nevi Inkoopmanagersindex is deels het gevolg van de kortere levertijden, die terugliepen in het hoogste tempo in de geschiedenis van de index sinds 2000. Toeleveringsketens functioneren weer normaal, en de zwakke vraag maakt het makkelijker om bestelde goederen snel geleverd te krijgen. De inkoopprijzen namen in april nog sneller af, wat erop duidt dat de piek in inflatie achter de rug is.

Rente verder omhoog

De inflatie is echter nog niet onder controle. Terwijl de industrie krimpt, groeit de dienstensector nog wel dankzij sterke vraag. ABN AMRO verwacht dat een milde recessie nodig is om de inflatie op termijn binnen de perken te houden, en dat centrale banken de rente verder zullen verhogen. De hogere rente leidt tot een afkoeling van de economie en een zwakke vraag naar bijvoorbeeld bouwmaterialen en investeringsgoederen, zoals machines en apparaten. We verwachten dat de Europese Centrale Bank (ECB) en de Federal Reserve (Fed) in december de rente voor het eerst verlagen, wat de economie zou stimuleren en kan leiden tot een opleving van de vraag naar investeringsgoederen.

In de tussentijd kan de vraag naar industriële producten zwak blijven, hoewel deze licht zou kunnen stijgen als bedrijven eindelijk klaar zijn met het afbouwen van voorraden.