Nieuwe klap voor chemie: LyondellBasell sluit Maasvlakte-fabriek

De Nederlandse industrie krijgt opnieuw een harde tik te verwerken. LyondellBasell, een van de grote spelers in de chemische sector, trekt de stekker uit zijn modernste fabriek op de Maasvlakte. Het nieuws, dat zojuist bekend werd, betekent dat 160 werknemers hun baan verliezen. Redenen? Hoge energiekosten in Nederland en een wereldwijde overcapaciteit in de markt. Een treurige wending voor een locatie waar nog geen twee jaar geleden flink in werd geïnvesteerd.

Een flinke investering in de Maasvlakte, toch geen toekomst

Het is wrang: LyondellBasell pompte in 2023 nog 250 miljoen euro in deze fabriek om hem duurzamer te maken. De Maasvlakte-locatie, die sinds 2003 operationeel is, produceert propyleenoxide en styreenmonomeer – grondstoffen voor alledaagse producten zoals autostoelen, matrassen en verpakkingen. Met een terrein van 60 hectare, een eigen zeehaven en een 7 kilometer lange pijpleiding naar de Europoort leek de fabriek klaar voor de toekomst. Maar die toekomst komt er niet. Hoe kan het dat zo’n moderne faciliteit, na zo’n forse investering, toch de deuren sluit? Dat is een vraag die veel werknemers en omwonenden nu bezighoudt.

De directie wijst naar twee boosdoeners: de hoge energiekosten in Nederland en een overschot aan productiecapaciteit wereldwijd. Nederland kampt al langer met torenhoge energieprijzen, deels door belastingen en de afhankelijkheid van geïmporteerde energie na het afbouwen van Gronings gas. Voor energie-intensieve bedrijven zoals LyondellBasell zijn die kosten een molensteen om de nek. Tel daar een stagnerende vraag bij op, en de rekensom wordt somber. Toch voelt het voor velen als een gemiste kans. Hadden beleidsmakers niet meer kunnen doen om zulke bedrijven hier te houden?

De impact op de Maasvlakte en daarbuiten

De sluiting raakt niet alleen de 160 werknemers – waarvan velen in ploegendiensten de fabriek draaiende hielden – maar ook de regio Rotterdam. De Maasvlakte is een industriële hotspot, en elke fabriek die verdwijnt, laat een gat achter. Vakbonden FNV en CNV hebben al een sociaal plan afgedwongen, met transitievergoedingen en bonussen voor wie helpt de fabriek netjes op te doeken. Maar dat verzacht de pijn slechts deels. “Zonder ons geen defensie,” stelde een woordvoerder van LyondellBasell cryptisch. Bedoelt hij dat de grondstoffen indirect bijdragen aan defensieproducten? Het blijft gissen, maar het onderstreept hoe ver de gevolgen van deze sluiting kunnen reiken.

Cijfers van het CBS laten zien dat de chemische industrie in Nederland al onder druk staat. Tussen oktober 2024 en januari 2025 kromp de productie met 3,2%. Wereldwijd daalde de vraag naar chemische producten door economische tegenwind, vooral in Azië en Europa. LyondellBasell is niet de enige die klappen voelt: concurrent Dow schrapte in januari 2025 wereldwijd 1500 banen, met mogelijk gevolgen voor Terneuzen. Het lijkt een domino-effect, en Nederland staat niet stevig in zijn schoenen.

Wat betekent dit voor de Nederlandse industrie?

Automatisering speelt een sleutelrol in de moderne industrie, en ook op de Maasvlakte was dit een speerpunt. De fabriek gebruikte geavanceerde technologie om efficiënter te produceren, maar zelfs dat kon de economische realiteit niet keren. Automatisering mag dan banen veranderen, het blijkt geen wondermiddel tegen hoge kosten of een krimpende markt. Wat blijft, is de vraag of Nederland zijn positie als industriële grootmacht kan vasthouden. De chemiesector is goed voor 6% van ons bbp en tienduizenden banen (bron VNCI). Als meer bedrijven zoals LyondellBasell vertrekken of sluiten, wat blijft er dan over?

Roep om actie

De sluiting van de Maasvlakte-fabriek legt een pijnlijk probleem bloot: Nederland lijkt niet aantrekkelijk genoeg meer voor zware industrie. Energieprijzen blijven een struikelblok, en waar buurlanden zoals Duitsland subsidies inzetten om bedrijven te lokken, hinkt ons land achterop. Automatisering kan processen verbeteren, maar zonder betaalbare energie en een stabiele markt is het dweilen met de kraan open. Wat gaan politici doen om dit tij te keren? Want één ding is duidelijk: de industrie kijkt mee, en de volgende klap kan zomaar om de hoek liggen.

Met deze sluiting verliest Nederland niet alleen banen, maar ook een stukje trots. De Maasvlakte, ooit een symbool van innovatie, ziet een modern paradepaardje sneuvelen. Industriële automatisering of niet, de chemische sector heeft meer nodig om te overleven.