Industrie 5.0: technologie met gevoel voor mensen

Automatisering bracht snelheid en schaal. Maar nu productiebedrijven geconfronteerd worden met personeelstekorten, stijgende kosten, toeleveringsproblemen en de druk om flexibel en duurzaam te opereren, groeit het besef: technologie alleen is niet genoeg. Wie vandaag wil blijven draaien en morgen wil blijven concurreren, heeft technologie nodig die samenwerkt met mensen. Industrie 5.0 biedt dat perspectief: een nieuwe fase waarin slimme systemen mensen niet vervangen, maar versterken.

Industry 3.0 introduceerde digitale besturing, Industry 4.0 draaide om automatiseren en optimaliseren. Daarmee zijn grote stappen gezet in efficiëntie en schaalbaarheid. Maar zelfs de slimste fabriek functioneert niet zonder vakmensen, betrokkenheid en aanpassingsvermogen. Industrie 5.0 bouwt voort op de vorige fasen en voegt daar iets fundamenteels aan toe: technologie die mensen ondersteunt in plaats van overneemt. Bijvoorbeeld met cobots, AI en intuïtieve systemen die processen en werkplekken slimmer, prettiger en veerkrachtiger maken.

Waarom is Industrie 5.0 nu urgent?

Na jaren waarin automatisering de route naar efficiëntie was, ontstaan er in de industrie nieuwe vragen. Hoe houd je productie op niveau als er te weinig technisch personeel is? Hoe maak je processen flexibel genoeg voor maatwerk of seizoenspieken? En hoe integreer je duurzaamheid zonder in te leveren op kwaliteit en betrouwbaarheid? Het antwoord is niet meer automatisering, maar vooral slimmere samenwerking. Industrie 5.0 staat voor een systeem waarin technologie en mensen elkaar aanvullen, met de gebruiker centraal. Concrete voorbeelden zijn intuïtieve interfaces die fouten voorkomen of slimme systemen die fysieke belasting verminderen.

Dat is geen science fiction. Organisaties zoals TNO en het NWO-programma Smart Industrie 5.0 werken inmiddels aan concrete toepassingen. Ook de EU ondersteunt projecten voor het ontwerp van technologieën op basis van menselijke waarden zoals veiligheid en autonomie. Zo verschuift het denken over innovatie: niet techniek om de techniek, maar technologie als hulpmiddel voor de mens.

Tegelijk zorgen economische en demografische drijfveren ook voor verandering. De vergrijzing en het tekort aan technisch personeel zorgen ervoor dat bedrijven steeds vaker op zoek moeten naar technologie die bestaande teams kan ontlasten. Ook duurzaamheid speelt een rol. Productieprocessen moeten flexibeler worden om verspilling te voorkomen, en transparanter om aan eisen vanuit de keten en wet- en regelgeving te voldoen.

Technologie Industrie 5.0 als verlengstuk van vakmanschap

Wat Industrie 5.0 onderscheidt van eerdere fasen, is de manier waarop technologie zich beter aanpast aan de mens. Tijdens Industry 4.0 zijn systemen vaak vergaand geautomatiseerd. Inmiddels staat samenwerking centraal. Cobots ondersteunen medewerkers bij fysiek zwaar werk, AI biedt real-time inzicht in voorraad of storingen en slimme software zorgt voor aanpasbare workflows.

In de praktijk krijgt een operator bijvoorbeeld ondersteuning via augmented reality bij onderhoud. Of een assemblagemedewerker kan met visuele instructies sneller nieuwe varianten verwerken. De technologie neemt het werk van de mens niet over, maar versterkt het. Die verschuiving verandert ook de rol van mensen in het proces. Medewerkers hebben meer overzicht, kunnen sneller schakelen en zijn actief betrokken bij kwaliteitscontrole of productontwikkeling. Dit alles draagt bij aan meer werkplezier, maar stelt ook andere eisen. Vaardigheden als systeemdenken, datageletterdheid en technische troubleshooting worden belangrijker. Wie daarin investeert, bouwt aan een wendbare organisatie die beter inspeelt op verandering. Bovendien blijf je dan aantrekkelijk voor nieuwe generaties werknemers.

Blijven investeren in mensen

Samenwerking met technologie gaat niet vanzelf. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een vaak vergeten kant van Industrie 5.0 onderhoud, integratie en adaptatie. Een nieuwe generatie machines vereist meer dan een aan-knop. Ze moeten worden ingesteld, geüpdatet, onderhouden en afgestemd op de werkwijze in een specifieke fabriek of lijn. Dat vraagt om goed opgeleide technici en operators. En ruimte voor het oplossen van storingen, bijleren en finetunen. In sommige gevallen betekent het ook tijdelijk productieverlies bij implementatie. Maar als je hierop anticipeert, win je op de lange termijn. Het resultaat van deze investeringen is minder fouten, hogere betrouwbaarheid en meer betrokkenheid op de werkvloer.

Mkb loopt voorop in AI

De balans tussen technologie en mensen is geen theorie. Uit recent onderzoek dat reichelt in 2025 liet uitvoeren onder Nederlandse mkb-bedrijven, blijkt dat de meerderheid al actief inzet op AI. Van de ondervraagde bedrijven heeft 81% AI-oplossingen geïmplementeerd of is daarmee bezig. Hoewel het onderzoek focust op AI, maken de genoemde toepassingen, zoals procesoptimalisatie en voorspellend onderhoud duidelijk dat veel bedrijven al een basis van automatisering hebben. AI bouwt daarop voort en helpt bedrijven om processen slimmer en beter op mensen af te stemmen.

De toepassingen zijn divers. Van procesoptimalisatie via machine learning en voorspellend onderhoud op basis van sensordata tot productontwikkeling met AI-ondersteunde simulaties. Bijvoorbeeld een verpakkingsbedrijf dat AI inzet om de foutmarge bij etikettering te verlagen, of een metaalverwerker die via realtime sensordata onderhoud beter kan plannen. Opvallend is dat 59% van deze bedrijven directe winstgroei meldt. En 45% ziet al verbeteringen in productiesnelheid en precisie door de inzet van AI-gestuurde systemen.

De kracht van het mkb is dat het vaak sneller en gerichter innoveert. Met beperkte middelen en een scherpe focus op de praktijk. Dat maakt het nog belangrijker dat technologie eenvoudig te integreren is. Dus geen lange ontwikkeltrajecten of grote investeringen vooraf.

Industrie 5.0: Van visie naar uitvoering

Slimme samenwerking vraagt om slimme bouwstenen. Bijvoorbeeld modulaire componenten die eenvoudig zijn in te passen in bestaande processen, zoals motorcontrollers, sensoren of AI-ready embedded systemen. reichelt maakt deze componenten toegankelijk voor het mkb, modulair, betrouwbaar en betaalbaar. De combinatie van een breed assortiment, deskundige ondersteuning en snelle levertijden vergroot de innovatiekracht van productiebedrijven, groot en klein. Het gaat daarbij niet alleen om totaaloplossingen, maar om de vrijheid om zelf samen te stellen. Juist dat past bij de diversiteit van het mkb. Ongeacht of het gaat om fijnmechanische assemblage, seriematige productie of maatwerk in installatietechniek.

Christian Reinwald, Hoofd Product Management en Marketing bij reichelt elektronik, vult aan: “Industrie 5.0 vraagt om een andere blik op technologie. Het is geen eindpunt van automatisering, maar een hulpmiddel om mensen beter te laten presteren. Bedrijven die daar vandaag al op inspelen bouwen aan processen die niet alleen slimmer zijn, maar ook duurzamer en aantrekkelijker voor mensen. Het begint met een vraag: waar kan technologie werk nu al beter maken?”