Hoge energieprijs zorgt voor tweedeling in de industrie

De Nevi Inkoopmanagersindex zakte verder naar een stand van 46 in november. Het aantal nieuwe orders daalt sterk. Vooral de energie-intensieve industrie wordt hard geraakt door de hoge energieprijzen. De productiegroei van machinebouwers en hightech wordt juist beperkt door te weinig personeel.

Score Nevi Inkoopmanagersindex

De score van de Nevi Inkoopmanagersindex is verder gezakt van 47,9 in oktober naar 46,0 in november 2022. Vooral de energie-intensieve industrie die zich richt op de productie van basismetalen, chemie, papier en karton kampt met hoge energieprijzen die moeilijk kunnen worden doorberekend aan afnemers. Het aantal nieuwe orders daalt sterk en de productie wordt daarom afgeschaald of verplaatst naar het buitenland.

Machinebouwers en toeleveranciers in de hightech hebben hier weinig last van. De kostprijs van hun producten bestaat maar voor een relatief laag percentage uit energiekosten. Hun orderboeken zijn goed gevuld en zij profiteren van de terugkeer naar een meer stabiele toeleveringsketen. Door de verbeterde aanvoer, goedkoper transport en lagere prijs van grondstoffen, elektronische componenten en chips kan de hightechindustrie weer voluit produceren tegen een goede winstmarge.

Wel worden machinebouwers en toeleveranciers sterk in hun productiegroei beperkt door de krapte aan personeel. Dat het menens is blijkt uit het op 4 november aan de politiek gepresenteerde ‘Aanvalsplan Techniek’ van de industriële sector, de bouw, VNO-NCW en MKB-Nederland. Een investering van 1 miljard euro in tien jaar in modern werkgeverschap, opleiding, talent van buiten en productiviteitsgroei door digitalisering, moet leiden tot de broodnodige invulling van 60.000 vacatures eind 2030.

Snelle daling van orders

De Nevi Inkoopmanagersindex is opgebouwd uit vijf subindices waarbij de ontwikkeling van nieuwe orders en productievolume met respectievelijk 30 en 25 procent de zwaarste weging hebben. Juist de subindex van nieuwe orders verslechtert in een rap tempo naar een score van 39,1 in november 2022 tegenover 39,7 in oktober. Dit is een van de sterkste dalingen van deze index in de bijna 23-jarige geschiedenis van de Nevi Inkoopmanagersindex.

Vooral de orders voor halffabricaten en consumentenproducten namen snel af. Dit ligt deels aan de snelle voorraadafbouw en verwachte vraagdaling door het lage consumentenvertrouwen. Na acht maanden van voorraadopbouw vanwege de slecht functionerende toeleveringsketen, neemt sinds oktober 2022 de voorraad gereed product snel af. Er wordt minder geproduceerd, de aanvoer is gestabiliseerd en het aanhouden van voorraad is snel duurder geworden door de gestegen rente.

Consument houdt hand op de knip

Het Centraal Bureau voor de Statistiek geeft weliswaar aan dat de consumenten in november iets minder pessimistisch waren dan in oktober toen hun vertrouwen een absoluut dieptepunt bereikte, maar met een score van -57 ligt het consumentenvertrouwen nog steeds ver onder het gemiddelde van -9. De kleine verbetering kan komen omdat in november duidelijk werd dat de overheid een plafond instelt voor de energiekosten en dat in diverse cao’s de hoge inflatie gedeeltelijk gecorrigeerd zal worden door hogere lonen. Het lichte herstel kan echter niet voorkomen dat de consument tijdens Sinterklaas en Kerstmis de hand op de knip houdt, zoals blijkt uit recent onderzoek van ABN AMRO. Uit voorzorg plaatsten de inkopers daarom minder bestellingen.

Bodem in zicht

Een algeheel lichtpuntje is dat de afname van de Nevi Inkoopmanagersindex aan het vertragen is, wat erop duidt dat de bodem misschien spoedig bereikt wordt. De subindex voor toekomstige productie kleurt lichtgroen met een score van 60,1. Weliswaar staat deze daarmee nog onder het langjarige gemiddelde, maar de stand zelf is een duidelijk teken van vertrouwen dat wordt gebaseerd op stijgende investeringen in nieuwe productiecapaciteit en productontwikkelingen en de vele vacatures in de industrie.

Bron: ABN AMRO