Als de Koreanen onze reactoren bouwen, krijgen we dan ook kampen?

Wat de Tsjechische media enkele dagen geleden onthulden over de arbeidsomstandigheden van de werknemers bij het laatste nucleaire project van het land[1], zou Nederland moeten waarschuwen voor onze eigen nucleaire bouwplannen.

Toen de Koreaanse aannemer Daewoo E&C aankondigde dat arbeiders die nieuwe reactoren bouwen bij de kerncentrale Dukovany in Tsjechië zouden wonen in “kampen”, en het terrein alleen mochten verlaten met toestemming, haalde dat nauwelijks de krantenkoppen buiten Centraal-Europa.

Maar hier in Nederland, waar hetzelfde Koreaanse consortium KHNP in gesprek was om onze eigen kerncentrales te bouwen[2], zouden we extra goed moeten opletten. Hoewel het Koreaanse bedrijf zich onlangs heeft teruggetrokken uit het project, is zijn Amerikaanse partner Westinghouse nog steeds in de race. Mocht het Amerikaanse bedrijf de aanbesteding winnen, dan weet nog niemand wie het de bouw zal toevertrouwen.

Want de vraag is niet alleen wie de Nederlandse reactoren in Borssele of Eemshaven zal bouwen, maar ook hoe ze zullen worden gebouwd, en onder welke arbeidsomstandigheden de duizenden werknemers op de bouwplaats zullen leven.

Een streng regime in Dukovany

Tijdens een conferentie in Třebíč eerder deze maand legde Seonggon Kim van Daewoo E&C het Koreaanse plan uit: werknemers zullen worden gegroepeerd in speciale woonzones, elk met een manager die verantwoordelijk is voor discipline en orde.
“Mensen die deze accommodatie willen verlaten, moeten hun vertrek melden,” zei hij[3].
De rechtvaardiging? Veiligheid en controle tijdens de bouw van een van Europa’s grootste nucleaire projecten.

Er worden tot 10.000 buitenlandse werknemers verwacht. Velen zullen wonen in afgesloten, bewaakte wooncomplexen.

Veiligheid is natuurlijk belangrijk. Maar wanneer “veiligheid” een reden wordt om het bewegen van mensen te controleren, loopt Europa het risico oude fouten te herhalen — en zijn energie-toekomst te bouwen op de rug van gecontroleerde, onzichtbare en mogelijk misbruikte arbeidskrachten.

Wat er op het spel staat in Nederland

De Nederlandse regering heeft besloten de levensduur van de kerncentrale Borssele te verlengen[4] en de nucleaire capaciteit van Nederland uit te breiden, met de bouw van nieuwe installaties (grootschalig of SMR) die vóór 2030 moet starten.

Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) toonde openlijk belangstelling om het project te leiden, maar trok zich terug na een soort kartelachtige afspraak met het Amerikaanse bedrijf Westinghouse[5]. Mocht Westinghouse de aanbesteding winnen, dan kan niet worden uitgesloten dat het Koreaanse bedrijf alsnog als onderaannemer zal optreden — aangezien de Amerikanen niet beschikken over de technische capaciteiten van hun voormalige partner.

De vraag dringt zich dus vanzelf op:

Als de Koreanen onze reactoren bouwen, brengen ze dan hun “kamp”-systeem mee?
Zullen duizenden tijdelijke werknemers, waarschijnlijk uit Oost-Europa of Azië, wonen in geïsoleerde, door werkgevers gecontroleerde huisvesting achter hekken bij Borssele of Eemshaven?
En als dat zo is, wie zal hun rechten, veiligheid en waardigheid garanderen?

We weten al hoe dit verhaal verloopt

Nederland hoeft niet ver te zoeken naar waarschuwingen. Tienduizenden arbeidsmigranten wonen hier al in “tijdelijke huisvesting”[6] die is gekoppeld aan hun werkgever — vaak in omgebouwde loodsen of gestapelde zeecontainers.
Vakbond CNV waarschuwde dat “arbeidsmigranten wel werk hebben, maar huisvesting is het probleem.”

In oktober 2025 oordeelde een Nederlandse rechter dat het illegaal is om een arbeidsovereenkomst te koppelen aan een huurcontract, na een zaak tegen uitzendbureau OTTO Work Force, dat huur van het loon aftrok en werknemers uit hun woning zette zodra ze stopten met werken[7].

En uit onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam van juni 2025 bleek dat veel migranten nog steeds wonen in overvolle, door werkgevers gecontroleerde accommodaties.
Onderzoeker Ruben Timmerman, auteur van het boek over dit onderwerp, noemde de situatie “moderne afhankelijkheid.”[8]

Het Tsjechische “kampregime” klinkt extreem. Maar de waarheid is: mildere versies ervan bestaan al — hier, nu, binnen onze eigen grenzen.

Europa’s schone energie, vuile arbeid

Of het nu in Třebíč of Zeeland is, het patroon is hetzelfde: Europa’s ambities voor schone energie steunen op ingehuurde arbeid die leeft onder twijfelachtige omstandigheden.
Bedrijven rechtvaardigen het als tijdelijk, noodzakelijk, efficiënt.
Maar wat begint als een logistieke maatregel, verandert vaak in een stil systeem van controle, waarin werknemers kunnen worden verplaatst, gemonitord en vervangen — met weinig toezicht.

Nederland kan zich niet veroorloven dit patroon te herhalen op de schaal van een nucleair megaproject.
Als KHNP en Westinghouse hier willen bouwen, moeten hun contracten duidelijke garanties bevatten voor arbeidsrechten, onafhankelijk toezicht op huisvesting, en volledige naleving van de Nederlandse wet — niet vage beloften van “veiligheid en discipline.”

De echte nucleaire test

De bouw van nieuwe reactoren in Borssele of Eemshaven zal niet alleen onze technische bekwaamheid testen, maar ook onze ethische waarden.
Willen we een Europese energietoekomst die mensen behandelt als te bewaken middelen in kampen?
Of een Nederlands model dat stelt dat duurzaamheid begint met waardigheid?

Als we die vraag niet stellen vóór de eerste schop de grond in gaat, kunnen we op een dag wakker worden en ontdekken dat de “kampen” waarover we in Tsjechië lazen, stilletjes aan onze eigen kust zijn verschenen.

Voetnoot

[1] https://trebicsky.denik.cz/zpravy_region/dostavba-jaderna-elektrarna-dukovany-delnici-tabory-povoleni-20251016.html
[2] https://www.world-nuclear-news.org/articles/khnp-pulls-out-of-dutch-reactor-project
[3] https://trebicsky.denik.cz/zpravy_region/dostavba-jaderna-elektrarna-dukovany-delnici-tabory-povoleni-20251016.html
[4] https://english.autoriteitnvs.nl/topics/borssele-possible-extension-of-nuclear-power-plant-s-operating-life
[5] https://nuclear.pl/wiadomosci,news,25082101,0,0.html
[6] https://www.dutchnews.nl/2025/02/labour-migrants-have-jobs-housing-is-the-problem-cnv/
[7] https://nltimes.nl/2025/10/02/court-rules-linking-migrant-workers-housing-work-illegal
[8] https://pure.eur.nl/en/publications/by-invisible-hands-work-exploitation-and-the-migrant-division-of-