Werk 4.0: evolutie in plaats van revolutie

Door: Redactie - 5 mei 2021 |

Engineer Werk 4.0 Revolutie Digitale Vakbladen techniek Technische websites IEC 61499-norm

Evolutie – Naast Industrie 4.0 hebben we Persoonlijk 4.0 nodig

De afgelopen jaren zijn voor de industrie een spannende periode geweest: automatisering – als vierde industriële revolutie aangeprezen – veranderde de manier waarop mensen werken ingrijpend. Interactie met machines is steeds belangrijker geworden. Carol Richter, productmanager automatisering bij reichelt elektronik, legt uit hoe de toenemende samenwerking tussen mens en machine in de industrie succesvol kan zijn.

De term Industrie 4.0 staat voor een alomvattende digitalisering van industriële productie en slaat een brug naar de drie eerdere industriële revoluties: de snelle overgang van kleinschalige fabricage naar gemechaniseerde productie in de 19e eeuw, de toenemende populariteit van de lopende band in het begin van de twintigste eeuw en de eerste golf van digitalisering met de introductie van computers in de jaren zeventig.

In al deze tijdvakken is er een duidelijke parallel: bij elke verandering bracht de (gedeeltelijke) automatisering van arbeidsstappen ook een verandering in de arbeidswereld teweeg. Daardoor was er bij elke technologische vooruitgang de angst dat machines het werk van mensen zouden overnemen.

Protesten tegen machines en het elimineren van menselijke taken waren altijd onderdeel van de drie industriële revoluties. Waarom zou het anders zijn met de vierde revolutie die we momenteel ervaren? Het lijkt bijna een natuurlijk proces dat we moeten doorlopen – een soort evolutie, geen revolutie.

Automatisering biedt veel kansen

Uit onderzoek van PwC blijkt dat ongeveer 1,6 miljoen banen in Nederland overbodig worden, onder andere door automatisering en robotisering. Naast dat omscholing een oplossing kan bieden tegen het verdwijnen van die banen, ziet men vaak over het hoofd dat automatisering ook veel mogelijkheden kan bieden.

Naast het verhogen van de productiviteit en het verlagen van de kosten, zien veel bedrijven voordelen in het inzetten van automatisering om medewerkers te ontlasten. Op het gebied van robotica wordt daarom vooral geïnvesteerd in machines die taken op zich nemen die voor de mens fysiek zwaar of gevaarlijk zijn. Ook repeterende taken worden steeds vaker door robots overgenomen. Dit leidt tot procesoptimalisatie, waardoor nieuwe businessmodellen ontstaan.

Het netwerk krijgt een grotere rol

Nieuwe businessmodellen ontstaan ook door nieuwe manieren om waarde te creëren. Denk aan moderne technologieën voor bedrijven als robotica, big data en kunstmatige intelligentie. Deze leiden tot volledig nieuwe producten of toepassingen. En deze concepten beschrijven het belangrijkste verschil met vorige industriële revoluties: het komt nu aan op de vorming van netwerken van virtuele-digitale en fysieke werelden, en op de inzet van machine learning in de productie.

Het is begrijpelijk dat dit tot ingrijpende veranderingen in de arbeidswereld zal leiden. Doorslaggevend is hoe ermee wordt omgegaan. Want banen zullen zeker verdwijnen, maar tegelijkertijd zullen er veel nieuwe ontstaan. Er zal dus een verschuiving plaatsvinden in de arbeidsverdeling tussen mens en machine. Het opnieuw evalueren van arbeid is hierbij van belang om medewerkers tijdig voor te bereiden op de wisseling van taken. Denk aan het toegenomen gebruik van cobots. Bij collaboratieve robots gaat het erom dat mensen hand in hand werken met machines. De kracht, het uithoudingsvermogen en de nauwkeurigheid van de robots zijn gekoppeld aan de ervaring, het oordeel en de flexibiliteit van de mens.

Toekomstvisie Werk 4.0

Het bedienen van machines is een belangrijke activiteit die in de toekomst steeds belangrijker zal worden. Naarmate de complexiteit van de machines toeneemt, is het de taak van bedrijven om intensief met het onderwerp om te gaan en hun medewerkers daarin op te leiden.

De machines worden directe medewerkers van mensen, maar de mens heeft nog steeds de overhand. Want de mens onderhoudt de machine en bepaalt wat deze doet. Naast Industrie 4.0 hebben we daarom Persoonlijk 4.0 nodig – de mens blijft de creatieve geest achter de productie. Dit vereist onconventioneel denken – automatisering in de industrie leidt meer dan ooit terug naar het individu.

De mens is dus niet alleen een toeschouwer, integendeel. Naast het creëren van netwerken van machines zijn de communicatieve vaardigheden van mensen – elk individu – belangrijker dan ooit. Wat ooit soft skills waren in technische industriële beroepen, zijn nu harde eisen om snelle actie en effectieve doelrealisatie tussen verschillende specialisten in organisaties mogelijk te maken.