Voedselveiligheid is geen theorie – het is praktijk

Voedselveiligheid. Het klinkt misschien als een kwestie van regeltjes op papier, maar wie de praktijk kent, weet dat hygiëne en veiligheid geen moment vergeten mogen worden. Toch blijkt het naleven van alle Europese richtlijnen eenvoudiger gezegd dan gedaan.

Dat is precies waar het Hygienic Design Network (HDN) van zich laat horen. Aan het roer staat Hans van der Steen, al ruim 15 jaar betrokken bij HDN en sinds 2020 actief als Business Manager. Zijn boodschap is helder: écht resultaat in voedselveiligheid vraagt om vakkennis, vroege risicoherkenning en hechte samenwerking tussen alle schakels in de keten.

Van papieren werkelijkheid naar praktische oplossingen

Een terugkerend probleem in de sector? “Ontwerptrajecten starten te vaak zonder hygiënerisico-inventarisatie,” zegt Van der Steen resoluut. “Iedereen kent de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor veiligheid, maar voedselveiligheid blijft onderbelicht.” Daardoor leunen veel bedrijven op verouderde kennis of algemene aannames. “Met meer focus op de applicatie kun je veel gerichter maatregelen treffen – en fouten of kostbare aanpassingen achteraf voorkomen.”

Ook het gebrek aan herkenning van technisch-hygiënische maatregelen leidt tot fouten. “We zien het te vaak: installaties die op papier prima zijn, maar in de praktijk verkeerd gebruikt worden. Niet uit onwil, maar door gebrek aan kennis of betrokkenheid.” Deze issues benadrukken hoe essentieel voedselveiligheid is in de sector.

Kennispartner tijdens Solids Rotterdam 2025

Als kennispartner van Solids Rotterdam 2025 is HDN dit jaar nadrukkelijk aanwezig op de beursvloer. Tijdens beide beursdagen verzorgt het kennissessies, waarin actuele thema’s als hygiënisch ontwerp, voedselveiligheid, duurzaamheid en samenwerking centraal staan. Met praktijkgerichte inzichten en inspirerende voorbeelden maakt HDN tastbaar hoe theorie wordt omgezet naar werkbare oplossingen in de fabriekshal.

Best practices als fundament voor verandering

HDN ontwikkelt daarom best practices die niet alleen als leidraad dienen voor ontwerp en bouw, maar ook als opleidingsmateriaal. “Die content komt uit de praktijk – en wordt gevalideerd in werkgroepen met bedrijven, onderwijs en inspectie,” vertelt Van der Steen. “Zo zorgen we dat standaarden werkelijk aansluiten bij de dagelijkse realiteit.”

Maar erkenning van het vakmanschap blijft een pijnpunt. “De ‘goed’ wordt niet gezien, de ‘onvoldoende’ niet herkend. En dus is er weinig stimulans voor verbetering,” stelt hij. “Wat helpt zijn concrete opdrachten en objectieve inspecties. Duidelijkheid vooraf voorkomt discussie achteraf.”

Voedselveiligheid als continu proces

Incidenten rondom voedselveiligheid vinden regelmatig plaats. “Vaak zien we pas aan de achterkant van het proces wat er fout ging, terwijl de oorzaak al veel eerder ligt” zegt van der Steen. Hierin ligt dan ook een duidelijke rol voor HDN om met methodiek objectieve standaarden en best practices te ontwikkelen.

“We bieden best practices aan, opgesteld door en voor de markt, die ook worden gebruikt voor onderwijs en training,” vertelt Van der Steen. “HDN werkt actief samen met organisaties als de NVWA om handhaving en naleving beter te stroomlijnen.” Zo ontstaat er een voortdurende wisselwerking tussen regelgeving, praktijkervaring en onderwijs, waardoor standaarden voortdurend worden aangescherpt en geoptimaliseerd. Dit continue proces is erg belangrijk voor voedselveiligheid.

Duurzaamheid: van buzzword naar meetbare norm

Met de aanstaande Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) in 2027 wordt duurzaamheid concreet verplicht: bedrijven moeten hun milieu-impact aantoonbaar maken. “Circulariteit is nu nog een vaag begrip,” zegt Van der Steen. “Maar net als we hygiëne tastbaar hebben gemaakt met onze methodiek, willen we dat ook voor duurzaamheid doen.”

Samen met brancheorganisaties ontwikkelt HDN digitale tools om CAPEX- en OPEX-beslissingen integraal te benaderen. “Niet alleen energieverbruik, maar ook materiaalkeuze en levensduur horen bij de afweging. Alleen zo verklein je écht je ecologische voetafdruk.”

Hij waarschuwt ook voor het ‘goedkoop is duurkoop’-effect: “Als aanschafprijs leidend blijft zonder de totale footprint mee te nemen, blijven we slechte keuzes maken. We hebben gedragsverandering nodig – en dat begint bij bewustzijn én erkenning van kwaliteit.”

Samenwerking met stakeholders

Volgens Van der Steen is nauwe samenwerking met stakeholders zoals eindgebruikers, brancheverenigingen en regelgevende instanties van groot belang. “Alleen door gezamenlijk de handen ineen te slaan, kunnen we effectieve en duurzame veranderingen doorvoeren,” stelt hij. Hij roept de industrie op om meer openheid te betrachten en actief deel te nemen aan gezamenlijke kennisontwikkeling. “Samenwerken klinkt makkelijk, maar vraagt in praktijk om duidelijke afspraken en vertrouwen. Dat is precies waar HDN bij kan helpen,” zegt Van der Steen. Voedselveiligheid kan alleen worden verbeterd door samenwerking.

Samen kom je verder – écht

Van der Steen is uitgesproken over de toekomst: “De sector is klaar voor een volgende stap. Maar dan moeten we wel beter structureren en faciliteren.” Volgens hem ligt daar ook een taak voor de overheid. “Er gaat veel subsidie naar individuele innovatietrajecten, terwijl samenwerking juist de meeste impact heeft.”

HDN coördineert inmiddels tal van werkgroepen en ontwikkelt centrale kennis voor onderwijs en praktijk. “Dat zorgt voor borging en continuïteit. Je wilt niet afhankelijk zijn van toevallig aanwezige kennis in één organisatie. We moeten samen bouwen aan een sterke, gedeelde kennisbasis voor voedselveiligheid.”