Heb jij vertrouwen in de toekomst van jouw maakbedrijf?

Vertrouw jij voor de toekomst van jouw bedrijf in economische ontwikkelingen? Of juist in het aanpassingsvermogen van jouw bedrijf? Bij dat laatste gaat het om meer dan economische verwachtingen. We noemen dat ‘toekomstvertrouwen’: het ‘geloof’ in en het vermogen van de eigen organisatie om uitdagingen het hoofd te bieden. Zich aan te passen aan onzekere en steeds wijzigende omstandigheden. Denk daarbij aan interne zaken als personeelscapaciteit en innovatievermogen. Maar ook aan externe factoren zoals wet- en regelgeving. Uit recent onderzoek van Universiteit Twente in opdracht van STEM Industrial Marketing Community, blijkt dat toekomstvertrouwen de échte motor is achter strategisch gedrag en de investeringsbereidheid van ondernemingen.

Planningshorizon en vertrouwen

‘Als ik investeer, laat ik zien dat ik vertrouwen heb in de toekomst, ” zei een van de ondernemers tijdens het onderzoek. Maar hoe zeker is die toekomst? En hoe zeker voel jij je over de toekomst van jouw bedrijf? Laat je je daarbij leiden door economische kengetallen, het producentenvertrouwen, de inkoopmanagersindex of andere indicatoren? En wat is daarbij dan de tijdshorizon die je hanteert?

Het producentenvertrouwen stond begin 2025 op -3,5 (CBS). Maar dat waren verwachtingen van voor de importheffingen die de laatste maanden zijn doorgevoerd door de regering Trump. En hoewel de NEVI PMI sinds kort een wat positiever beeld geeft over de industriële productie in Nederland, is het aantal orders in de meeste technische bedrijven nog niet op het niveau van een aantal jaar geleden. Volgens de verwachtingen van de Nederlandse Bank hebben we ook nog eens te maken met een geremde economische groei tot en met 2027 (rond de 1%). Geen rooskleurige vooruitzichten voor bedrijven, die overigens gebaseerd zijn op waardevolle maar ‘klassieke korte-termijn indicatoren’. Want de vraag is: welke inzichten geven die over de toekomst van jouw bedrijf op langere termijn?

Korte termijn indicatoren weerspiegelen vooral de druk van geopolitieke ontwikkelingen en de economische gevolgen ervan die bedrijven in de eerstkomende één tot twee jaar voelen. Maar wat staat bedrijven op middellange (3-5 jaar) of zelfs lange termijn (6-10 jaar) te wachten? Want de toekomst van bedrijven wordt veel meer bepaald op basis van een lange termijn horizon en factoren die daarbij een rol spelen. Zoals de snelheid van technologische ontwikkelingen, een langjarige aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, voorspelbaarheid van wet- en regelgeving en stabiliteit in (geo)politiek en economie. Het zijn juist deze ontwikkelingen die meer zeggen over de bereidheid om te investeren in nieuwe technologie, mensen, innovatie of kapitaalgoederen voor de toekomst van bedrijven. Factoren die van cruciaal belang zijn voor de innovatie- en concurrentiekracht, de marktpositie en het voortbestaan van ondernemingen.

Vertrouwen is goed, toekomstvertrouwen beter

Opmerkelijk is dan ook dat uit ander onderzoek (CBS, Panteia) blijkt dat met name het MKB veel meer kijkt naar korte termijn ontwikkelingen, gebaseerd op economische parameters. Dit leidt niet per se tot passiviteit, maar vaak tot uitstel of heroriëntatie van investeringen. Onzekerheid over economische ontwikkelingen en wisselend overheidsbeleid op korte termijn werken dat alleen nog maar in de hand. Maar ondernemingen die afwachten, missen juist kansen op innovatie en daarmee ook op een verbeterde concurrentiepositie en marktaandeel.

Bedrijven die juist actief naar hun toekomst kijken en scenario’s voor de langere termijn opstellen, presteren beter. Met name ook in tijden van onzekerheid (Veflen Olsen & Sallis, 2006). Hoe komt het dan toch dat binnen de ene onderneming veel meer vooruitgekeken wordt en in andere bedrijven vooral naar gisteren, vandaag en (spreekwoordelijk) hooguit morgen? Het grote verschil zit in het feit dat bedrijven die naar de korte termijn kijken hun vertrouwen in de toekomst voornamelijk baseren op externe factoren (markt, beleid, politiek, economie). Factoren die buiten hun invloedssfeer liggen maar hen wel afwachtend maken. Uiteindelijk tast dit het innovatievermogen, de concurrentiekracht en de marktpositie van bedrijven aan.

Bedrijven die daarbij juist ook goed kijken naar interne factoren die wel beïnvloedbaar zijn zoals innovatiekracht, kennis en de ontwikkeling daarvan, wendbaarheid en adaptievermogen, houden veel meer de ontwikkeling van hun toekomst in eigen hand. Ze gaan daarbij veel meer uit van de eigen kracht van de organisatie om zich aan te passen aan onzekerheden en continu wijzigende omstandigheden. We definiëren dat als ‘toekomstvertrouwen’ en maakt dat die bedrijven risico’s beter weten in te schatten, slagvaardiger besluiten nemen over investeringen en innovatie. En daarmee hun concurrentiekracht weten te versterken en beter voorbereid zijn op onzekerheden in de toekomst.

Toekomstvertrouwen bepalend voor strategische keuzes

Juist dat verschil tussen vertrouwen in de toekomst en toekomstvertrouwen is bepalend voor het maken van strategische keuzes en daarop gebaseerde investeringsbeslissingen. Bedrijven die hun vertrouwen baseren op hun eigen kracht – innovatievermogen, kennis, wendbaarheid – durven eerder te investeren in mensen, kennisontwikkeling, machines, automatisering en innovatie op langere termijn. Ongeacht of het hierbij nu gaat om efficiency, groei of reputatie: toekomstvertrouwen richt deze investeringen nadrukkelijk op het versterken van klantwaarde, concurrentiekracht en marktpositie. Daarmee vormt toekomstvertrouwen de motor achter duurzame strategische keuzes.

Toekomstvertrouwen is een nieuw begrip dat geïntroduceerd is op basis van het onderzoek dat de Universiteit Twente in samenwerking met STEM Industrial Marketing Community heeft uitgevoerd. Hieruit is niet alleen duidelijk geworden hoe bepalend toekomstvertrouwen is voor ondernemingen. Maar ook dat er nog weinig praktische instrumenten zijn om dit in kaart te brengen. Binnen deze studie is daarom de ‘Future Trust Barometer’ ontwikkeld: een eerste prototype dat bedoeld is om managers/ondernemers te helpen hun toekomstvertrouwen te meten, investeringshorizonnen te verkennen en bij het bepalen van verschillende scenario’s voor de toekomst van hun bedrijf.

Uit de studie is duidelijk gebleken dat toekomstvertrouwen gebaseerd is op een combinatie van inzicht in externe factoren en de eigen kracht van organisaties om in te spelen op veranderende omstandigheden en onzekerheden. Toekomstvertrouwen is daarmee een krachtig hulpmiddel voor bedrijven bij het bepalen van strategische keuzes en investeringsbeslissingen die gericht zijn op duurzame concurrentiekracht en een sterke marktpositie op de lange termijn.

Welkom bij STEM van de Master over ‘toekomstvertrouwen’

Veel technische mkb-bedrijven worstelen met één terugkerende vraag in relatie tot hun vertrouwen in de toekomst: Durven we te investeren – of wachten we af?

Tijdens deze masterclass gaan we dieper in op het begrip ‘toekomstvertrouwen’ en de betekenis ervan voor technische bedrijven en hun kijk op de toekomst ervan.

Samen met Dr. Raymond Loohuis (Universiteit Twente), verkennen we ook hoe toekomstvertrouwen binnen bedrijven ontstaat – en waarom het zo bepalend is voor strategische keuzes. Hoe je als organisatie naar technologie, marktdruk en regelgeving kijkt. En hoeveel vertrouwen je écht hebt in je eigen wendbaarheid?

We testen samen de Future Trust Barometer in pilotvorm en koppelen dit aan inzichten uit strategic foresight: denken in scenario’s, kansen herkennen, en het lef ontwikkelen om voorsprong te nemen waar anderen twijfelen.

Een STEM van de Master speciaal voor managers en besluitvormers in de technische B2B en maakindustrie die willen weten:

Hoe bouwen we toekomstvertrouwen – en hoe zetten we dat om in actie?

Gratis: Lezers van IndustrieVandaag kunnen gratis deelnemen.
Datum: dinsdag 23 september 2025
Aanvang: 15.00 uur.
Duur: 2 uur
Locatie: Horizon Flevoland – Lelystad (adresgegevens volgen na aanmelding)

Via deze link kun je alvast jouw belangstelling voor deelname doorgeven en jouw plaats reserveren.