Waar is de daadkracht om Tata Steel Nederland te vergroenen, premier Schoof?

In het nieuws was het wel raak, afgelopen week voor Tata Steel Nederland. In het vakblad Economische Statistische Berichten schreven Boris Schellekens en Rodrigo Fernandez een uitgebreid artikel over dat de energie in Nederland te duur is voor de staalproductie. Een dag later kopte het NOS-journaal: ‘Overheid moet Tata Steel redden voor het te laat is’.

Vervolgens kwam de financiële Telegraaf met: Noodlijdend Tata Steel zit tot in de nek in schulden, overheidssubsidie op de tocht: ‘Je moet niet gaan investeren in een zinkend schip’. En of het niet genoeg was kwam het TV programma Een Vandaag met dat de sterfte onder fabrieksarbeiders van Tata Steel 1.5 keer zo hoog is als het landelijke gemiddelde.

Op dat soort momenten denk je: ‘waar is de Tata Steel-woordvoering en waar is de Chief Executive Officer van Tata Steel Nederland Hans van den Berg?’

Maatwerkafspraken

Momenteel vinden er in het diepste geheim onderhandelingen plaats tussen Tata India en vertegenwoordigers van de Nederlandse regering over de zogenaamde maatwerkafspraken. Deze maatwerkafspraken gaan over het schoner en duurzamer produceren van Tata Steel en de industrie. En over een gezonde leefomgeving. De onderhandelingen gaan over doelen en voorwaarden.

In september 2021 besloot Tata Steel Nederland al het roer om te gooien naar groen staal nadat eerder de FNV en denktank Zeester het plan groen staal hadden gepresenteerd.

De plannen van Tata Steel beschrijven de sluiting van de Kooks- en Gasfabriek II en het vervangen van één van de 2 hoogovens ergens in 2029. Men beoogt snelheid in de maatregelen maar de onderhandelingen verlopen zeer traag. Daadkracht is bij het kabinet nog ver te zoeken. De verwachtingen waren dat er voor de kerst van 2024 een eerste principe afspraak zou komen. Een gepland ronde tafelgesprek in de Tweede Kamercommissie Klimaat en GroeneGroei over de maatwerkafspraken met Tata Steel in november is uitgesteld naar 30 januari 2025.

Hoe Tata Steel te vergroenen?

In het in maart 2024 verschenen rapport ‘Hoe Tata Steel Nederland te verduurzamen?’ van de externe adviseurs Hans Wijers en Frans Blom werden diverse verduurzamingsroutes beschreven en bekeken door verschillende maatschappelijke lenzen. Dat deden zij in opdracht van de minister van Economisch Zaken. Wijers en Blom waarschuwden de Tweede Kamer en de minister dat snelheid geboden is. Onzekerheid over de toekomst van Tata Steel leidt tot onrust bij het bedrijf, de omwonenden en andere belanghebbenden. En zet de licence to operate onder druk. Want, door de keuze maar uit te stellen groeit het risico dat de overheid de regie over de situatie verliest, bijvoorbeeld door nog meer juridische stappen tegen Tata Steel of de Omgevingsdienst Noordzeeknaalgebied. Wijers en Blom schrijven in hun rapport: ‘Omwonenden hebben behoefte aan duidelijkheid en een zo snel mogelijke reductie van de overlast. Ook Tata Steel is gebaat bij een snelle keuze zodat men tijdig een definitieve investeringsbeslissing kan nemen, nieuwe fabrieken kan bestellen bij producenten die een beperkte capaciteit hebben, en vergunningen aan kan vragen. De Staat heeft belang bij snelheid om de klimaatdoelen voor 2030 te halen’.

0,5 tot 2 miljard euro staatssteun…

Wijers en Blom bepleiten vervanging van de huidige productie van kolen door over te stappen op Direct Reduced Iron (gas en waterstof) en Electric Arc Furnace. Volgens Wijers en Blom zouden de publieke uitgaven in de eerste fase tussen de 0,5 tot 2 miljard euro komen te liggen. Wat de benodigde publieke uitgaven in de volgende fases zijn is niet bekend.

Het is gissen waarom de besluiten over de vergroening van de staalfabriek in IJmuiden steeds worden uitgesteld. Want de discussie hoe de miljarden belastinggeld besteed moeten worden vindt achter gesloten deuren plaats. Komt het doordat de onderhandelingen over onze belastingcenten door de Indiaanse leiding van het bedrijf worden gevoerd? Of twijfelt ook de Tata leiding – net als het concern Arcelor Mittal – of groen staal wel rendabel te maken is in Europa? Het is niet uit te leggen dat dit soort vragen niet beantwoord worden door het kabinet en de Tata-leiding. De werknemers van Tata Steel maar zeker ook de belastingbetalers hebben daar zo langzamerhand recht op.