Bouw proefproductielijn fotonische chips start dit jaar

De ontwikkeling van fotonische chips in Nederland krijgt een flinke impuls. Nog dit jaar start de bouw van een innovatieve proefproductielijn in Eindhoven en Enschede, een project dat deel uitmaakt van een brede Europese samenwerking. Met een publieke investering van 193 miljoen euro voor het Nederlandse aandeel moet deze faciliteit de basis leggen voor technologische vooruitgang en economische kansen. Maar hoe realistisch zijn de verwachtingen en welke rol speelt Nederland in dit ambitieuze plan?

Europese krachten bundelen met proefproductielijn

De basis voor dit project werd vorig jaar november gelegd, toen de Europese publiek-private samenwerking Chips Joint Undertaking (Chips JU) koos voor het consortium PIXEurope. Dit samenwerkingsverband, bestaande uit partijen uit elf EU-lidstaten, gaat de proefproductielijn voor fotonische chips realiseren. Chips JU ondersteunt onderzoek en innovatie in halfgeleidertechnologieën, met als doel de Europese positie op de wereldmarkt te versterken. Het financieren van een dergelijke proefproductielijn past perfect in die missie, waarbij overheden, bedrijven en kennisinstellingen samenwerken.

Hoewel de Europese samenwerking veelbelovend klinkt, blijft de vraag hoe gelijk de lasten en lusten verdeeld worden. Nederland investeert fors, maar zal dit ook leiden tot een evenredige opbrengst in kennis en economische groei? Het is een punt van aandacht voor de betrokken partijen.

Wat maakt fotonica bijzonder?

Fotonica, de technologie achter het gebruik van lichtsignalen in plaats van elektrische signalen, biedt enorme mogelijkheden. In tegenstelling tot traditionele chips kunnen fotonische chips meer data over langere afstanden verzenden, en dat op een energiezuinigere manier. Dit opent deuren naar snellere en goedkopere apparaten, met toepassingen in uiteenlopende sectoren. Denk aan verbeterde medische diagnostiek, efficiëntere voedselproductie, veilige autonome voertuigen en geavanceerde datainfrastructuren.

Nederland positioneert zich als een koploper in deze technologie. Via het Nationaal Groeifonds-project PhotonDelta werken tientallen mkb-bedrijven samen met technologiepartners aan de verdere ontwikkeling. De komst van de proefproductielijn in Eindhoven en Enschede moet deze voorsprong verstevigen. Maar de concurrentie wereldwijd is hevig; het is nog maar de vraag of Nederland deze positie kan vasthouden zonder verdere investeringen.

Proefproductielijn als springplank

De bouw van de proefproductielijn start nog dit jaar en vormt een belangrijke stap richting grootschalige toepassing van fotonische chips. Met faciliteiten in twee Nederlandse steden wordt de basis gelegd voor innovatie in sectoren zoals telecommunicatie (denk aan 6G), digitale technologieën zoals kunstmatige intelligentie en quantumcomputing, en zelfs ruimtevaart en defensie. Het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Defensie dragen financieel bij, waarbij Defensie investeert via de Strategie voor Industrie en Innovatie (D-SII 2025-2029). Deze strategie richt zich op het stimuleren van publiek-private samenwerking in technologieën waarin Nederland sterk is.

De totale publieke financiering voor het Nederlandse deel bedraagt 193 miljoen euro. Dit wordt deels gedekt door Chips JU en deels door nationale bijdragen. Kennisinstituut TNO, samen met de TU Eindhoven en de Universiteit Twente, neemt de realisatie van de faciliteiten op zich. Bedrijven zoals Smart Photonics krijgen de kans om de proefproductielijn te gebruiken voor verdere ontwikkeling van hun producten. Dit moet niet alleen leiden tot technologische doorbraken, maar ook tot meer zelfstandigheid op technologisch vlak voor Europa.

Nederlandse ambities onder de loep

Dat Nederland een leidende rol speelt in fotonica is duidelijk, maar de verwachtingen rond de proefproductielijn zijn hooggespannen. Het project wordt gezien als een manier om economische kansen te creëren en tegelijkertijd minder afhankelijk te worden van technologie uit andere delen van de wereld. Toch is het goed om een slag om de arm te houden. Technologische vooruitgang brengt altijd risico’s met zich mee, zoals vertragingen in de bouw of onverwachte kostenstijgingen. Daarnaast is de vraag of de faciliteiten op lange termijn voldoende capaciteit hebben om aan de groeiende vraag te voldoen.

Een ander aandachtspunt is de samenwerking tussen de verschillende partijen. Hoewel de intenties goed zijn, kan een project van deze omvang struikelen over bureaucratie of tegenstrijdige belangen. Het is aan de betrokken overheden en instellingen om dit proces strak te sturen en ervoor te zorgen dat de investeringen zich vertalen in concrete resultaten.

De komende jaren zullen uitwijzen of deze investering in de proefproductielijn zich terugbetaalt. Voor nu is het duidelijk dat fotonica een technologie is met veel potentie, en Nederland lijkt vastbesloten om hierin een voortrekkersrol te spelen. Laten we hopen dat de ambitie niet alleen op papier blijft, maar ook in de praktijk tot bloei komt. Het succes van dit project kan immers een flinke boost geven aan de Nederlandse economie en innovatiekracht.