Ook producenten buiten Europa moeten betalen voor hun CO2-uitstoot

Producenten buiten Europa gaan net als Europese bedrijven betalen voor hun CO2-uitstoot. Tot die overeenstemming zijn het Europees Parlement en de Europese lidstaten gekomen. Het gaat om bedrijven die buiten Europa zijn gevestigd maar hun producten wel naar Europa exporteren.

Oplegging CO2-wetgeving aan producenten buiten Europa

“Dit is historisch. Het is voor de allereerste keer dat een regio, in dit geval Europa, zijn CO2-wetgeving gaat opleggen aan producenten buiten Europa”, zegt Europarlementariër Mohammed Chahim in het NOS Radio 1 Journaal. Hij leidde de ‘trialogen’ namens het Europees Parlement. Trialogen zijn vergaderingen waarin delegaties van de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad onderhandelen over wetgevende voorstellen.

“Je ziet dat er meer landen zijn die denken: wij willen gaan vergroenen in ons eigen land, maar dat heeft niet zoveel zin als wij het niet met z’n allen gaan doen. En met deze wetgeving gaan we onze CO2-wetgeving opleggen aan producenten buiten Europa en ik verwacht dat meer landen, zoals de VS en Canada, met soortgelijke wetgeving gaan komen”, aldus Chahim.

Wat is het idee erachter?

De Europese Unie heeft een nieuw systeem opgezet genaamd CBAM. Om het carbon boarder adjustment mechanism te begrijpen, is het eerst nodig het Europese emissiehandel-systeem te snappen. Dat Europese emissiehandel-systeem, ook bekend onder de naam ETS, bestaat sinds 2005 en bepaalt dat bedrijven moeten betalen voor hun CO2-uitstoot. Voor elke ton die ze uitstoten, kopen ze een certificaat.

De angst is dat door ETS bedrijven naar het buitenland vertrekken omdat ze daar níet hoeven te betalen voor hun CO2-rechten – dit heet ook wel ‘koolstoflekkage’. In Nederland vallen zo’n 400 bedrijven onder het ETS-systeem, zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de uitstoot in Nederland.

Bedrijven kunnen (een deel van hun) rechten gratis krijgen. Voorheen waren dat er voldoende om hun uitstoot mee af te dekken, maar tegenwoordig komen veel bedrijven rechten tekort, en die moeten ze dus bijkopen op de markt. Dus worden hun kosten hoger.

Om de oneerlijke concurrentie tussen Europa en de rest van de wereld te voorkomen, is het CBAM bedacht. Daarmee gaan producenten die van buiten Europa naar Europa spullen exporteren, ook betalen voor hun CO2-uitstoot. In feite koppelt de EU de rest van de wereld aan het Europese ETS. De proeffase van het CBAM gaat in oktober 2023 in.

Uit de onderhandeling is gekomen dat er zes sectoren onder het CBAM vallen, dat zijn staal en ijzer, aluminium, mest, elektriciteit, cement en waterstof. Later kunnen daar nog extra sectoren bij komen. Ook voor de uitstoot van producten verder in de productieketen moet worden betaald, zoals schroeven en moeren.

Importeurs in Europa moeten zich straks gaan melden bij CBAM-autoriteiten. Daar moeten ze aangeven welke producten die ze willen importeren onder het CBAM vallen. Die producten worden vervolgens geregistreerd in het register, en dat register wordt beheerd door de Europese Commissie.

“Op papier gaat dit zeker werken, maar het is nog afwachten of het ook in de praktijk werkt”, zegt Sander de Bruyn, van milieu-onderzoeksbureau CE Delft. “Er zijn in het verleden eerder pogingen gedaan, en daar waren landen als China en de VS mordicus tegen. Toen heeft de Europese Commissie bakzeil gehaald. We weten niet wat de reactie zal zijn van andere landen, en dat is in dit geval het grote onbekende.”

Bron: NOS