Scheepvaart veroorzaakt onverwachte methaanemissies in ondiepe wateren

Schepen die door ondiepe wateren varen, zoals havens, blijken een onverwachte bron van methaanemissies te zijn. Een recente studie onder leiding van Chalmers University of Technology in Zweden toont aan dat scheepvaart in deze gebieden de uitstoot van dit krachtige broeikasgas aanzienlijk verhoogt. De gemeten methaanemissies in scheepvaartroutes waren maar liefst twintig keer hoger dan in nabijgelegen, ongestoorde zones. Dit fenomeen, dat vaak over het hoofd wordt gezien, vraagt om een herziening van hoe uitstoot wordt gemeten. Het gaat hier om een technologie- en milieukwestie die de industrie direct raakt.

Ondiepe wateren en hoge methaanemissies

In ondiepe mariene gebieden, waar sedimenten zuurstofarm zijn en rijk aan organisch materiaal, ontstaat methaan op natuurlijke wijze. Wanneer schepen door deze zones varen, verandert de druk op de zeebodem. Dit proces laat methaanbellen makkelijker ontsnappen uit het sediment, wat resulteert in forse methaanemissies.

De studie, gepubliceerd in Nature Communications Earth & Environment, wijst uit dat de beweging van schepen het water mengt. Dit versnelt de opstijging van methaan naar het oppervlak, waar het in de atmosfeer terechtkomt. Een opvallend detail: deze uitstoot heeft niets te maken met de brandstofkeuze van schepen, maar alles met hun fysieke impact.

Ontdekking per toeval

Het effect van scheepvaart op methaanemissies werd bij toeval ontdekt tijdens metingen in de Neva-baai in de Oostzee. Onderzoekers van Chalmers merkten ongewoon hoge pieken in uitstoot op, specifiek in scheepvaartroutes. Dit leidde tot een bredere samenwerking tussen Zweedse en Finse instituten om het fenomeen te begrijpen.

Johan Mellqvist, professor in optische teledetectie bij Chalmers, licht toe: “Deze ontdekking toont hoe schepen een onbekende impact hebben op het milieu. Het dwingt ons om wereldwijde schattingen van methaanuitstoot te herzien.” Dit soort inzichten stimuleert de zoektocht naar slimmere meetmethoden in de industrie.

Technische oorzaken van methaanemissies

De studie gaat diep in op de technische aspecten van dit probleem. Schepen veroorzaken drukveranderingen en turbulentie in het water, vooral in ondiepe zones. Dit proces, gecombineerd met de natuurlijke aanwezigheid van methaan in sedimenten, zorgt voor korte maar intense uitstootpieken.

Vooral cruiseschepen en containerschepen bleken grote hoeveelheden methaan vrij te maken. Ropax-schepen, die vracht en passagiers combineren, scoren ook hoog, mogelijk door hun dubbele propellers. Bulkcarriers, hoewel groter, laten juist lagere emissies zien, wat aantoont dat scheepsgrootte niet de enige factor is.

Rickard Bensow, professor hydrodynamica bij Chalmers, verklaart: “De interactie tussen schip en watermassa speelt een sleutelrol. Dit vraagt om geavanceerde modellen om emissies beter te voorspellen.” Het begrijpen van deze dynamiek kan de scheepvaartindustrie helpen om impact te verminderen.

Impact op havens wereldwijd

De bevindingen hebben directe gevolgen voor grote havens, vooral in rivierdelta’s en ondiepe kustgebieden. Negen van de tien grootste havens ter wereld, zoals die in China, Singapore en Rotterdam, opereren onder vergelijkbare omstandigheden als de Neva-baai. Hier kunnen methaanemissies eveneens onderschat worden.

Voor de industrie betekent dit een uitdaging, maar ook een kans om te innoveren. Het verbeteren van meetmethoden en het aanpassen van scheepsroutes of snelheden kan de uitstoot verminderen. Dit soort oplossingen past bij de trend om technologie in te zetten voor een schonere toekomst.

Onderzoek naar methaanemissies

De onderzoekers pleiten voor meer studies in grote havens en riviersystemen. Ida-Maja Hassellöv, professor maritieme milieuwetenschap bij Chalmers, leidt een vervolgproject dat dit najaar start. Het doel is om de wereldwijde omvang van deze emissies in kaart te brengen.

Denk aan havens als Antwerpen of systemen in Duitsland: overal waar schepen door ondiep water varen, kan dit probleem spelen. Het team wil technologie inzetten om nauwkeuriger te meten en zo de impact van scheepvaart beter te begrijpen. Dit soort werk helpt bedrijven om bewuster om te gaan met hun ecologische voetafdruk.

Wat betekent dit voor de scheepvaartsector? Het aanpassen van vaargedrag in ondiepe zones kan al een verschil maken. Denk aan het verlagen van snelheid of het vermijden van bepaalde routes waar sedimenten methaanrijke lagen bevatten. Daarnaast biedt dit kansen voor technologische vooruitgang. Sensoren en monitoringsystemen kunnen real-time data leveren over methaanemissies, waardoor havens en rederijen gerichter actie ondernemen. Dit soort innovaties verlicht niet alleen de milieulast, maar optimaliseert ook operationele processen.