Vergrijzing in de maakindustrie: kans voor vernieuwing of een bedreiging voor de toekomst?

De maakindustrie, ooit een bolwerk van innovatie en vakmanschap, staat voor een uitdagende toekomst door een groeiend tekort aan talent. Terwijl de oudere generatie met pensioen gaat, is het belangrijk om de jonge makers van morgen te motiveren en de vergrijzing tegen te gaan. Volgens cijfers van het CBS is maar liefst 28 procent van de medewerkers in de industrie 55 jaar of ouder, vergeleken met 23 procent in de totale Nederlandse economie. Daarnaast heeft bijna een op de drie maakbedrijven (29,5%) last van het arbeidstekort. Naarmate de industrie verder herstelt, zal dit tekort de komende jaren alleen maar verder toenemen.

Het probleem van arbeidstekort in de maakindustrie is niet nieuw, en verschillende factoren dragen hieraan bij. Tegelijkertijd bieden juist deze factoren kansen waarmee de industrie zich kan onderscheiden. Het is duidelijk dat de industrie alle zeilen moet bijzetten om arbeidskrachten aan te trekken én te behouden. Een lastige opgave, maar essentieel om de groeiambities van de industrie waar te maken.

Het imagoprobleem van maakbedrijven

De maakindustrie heeft al lange tijd te maken met een negatief imago. Productiebanen worden vaak geassocieerd met fysiek zwaar en vies werk en voor praktisch opgeleide werknemers. Deze perceptie leidt ertoe dat jongere generaties ontmoedigd worden om voor een loopbaan in de maakindustrie te kiezen. Bovendien is de sector minder aantrekkelijk geworden door de opkomst van de technologische industrie. Daar biedt men namelijk vaak hogere salarissen en betere werkomstandigheden aan. Hierdoor stroomt talent weg naar sectoren zoals IT en softwareontwikkeling, wat de beschikbaarheid van geschikt personeel voor de maakindustrie verder beperkt.

Van offshoring naar reshoring

Een andere oorzaak van het tekort aan talentvolle medewerkers is dat de afgelopen tien jaar veel productiebanen zijn verplaatst naar lagelonenlanden. Hoewel dit op de korte termijn financieel voordelig was voor maakbedrijven, leidde het ook naar een vermindering van binnenlandse productiebanen en daarmee een verlies van belangrijke vaardigheden. Nu het terughalen van productie naar eigen land (reshoring), opnieuw in opkomst is binnen de maakindustrie, dienen fabrikanten hun personeelsbestand weer snel op te bouwen.

Van traditionele naar digitale vaardigheden

De opkomst van automatisering, robotica en andere digitale technologieën heeft grote impact op de vereiste vaardigheden binnen de hedendaagse maakindustrie. Veel werknemers beschikken nog niet over de ervaring om nieuwe systemen te bedienen en te onderhouden, laat staan om de gegenereerde data te analyseren. Maakbedrijven moeten daarom actief investeren in relevante trainingen en samenwerking met opleidingsinstituten om ervoor te zorgen dat werknemers de benodigde vaardigheden ontwikkelen.

Werknemers maakbedrijven van nu

De coronapandemie heeft de norm van flexibiliteit veranderd. Vooral jongere generaties hechten veel waarde aan flexibiliteit en een goede werk-privébalans. Ze zijn niet alleen op zoek naar een hoger salaris, maar ook naar werk dat hen motiveert en voldoening geeft. Als digital natives hebben zij bovendien een sterke voorkeur voor technologie op de werkvloer.

Deze veranderende houding vormt een grote uitdaging voor de maakindustrie. De nieuwe generatie werknemers verlaat sneller een werkgever wanneer elders betere arbeidsvoorwaarden, doorgroeimogelijkheden of een hoger salaris beschikbaar zijn. Het is daarom belangrijk om niet alleen nieuw talent aan te trekken, maar ook om deze vast te houden. Maakbedrijven moeten dan ook hun strategieën voor talentwerving en -behoud grondig herzien.

Hoge uitstroom is een uitdaging voor productiviteit én veiligheid

Er wordt verwacht dat de wereldwijde maakindustrie tegen 2030 tot 1,9 miljoen werknemers tekort zal komen, wat leidt tot een geschatte economische impact van 100 miljard euro. Dit tekort komt voort uit de vergrijzing van de beroepsbevolking en het gebrek aan instroom van nieuwe werknemers.

Een hoog personeelsverloop heeft flink wat gevolgen voor de werkvloer. Het zorgt ervoor dat productieschema’s in de war raken en workflows onderbroken worden. Nieuwe medewerkers zijn vaak minder ervaren, wat kan leiden tot lagere productiviteit en kwaliteitsproblemen. Bovendien nemen de ervaren werknemers die vertrekken waardevolle kennis mee, waardoor het lastiger wordt voor maakbedrijven om de kwaliteit en efficiëntie op peil te houden. Deze ervaren medewerkers zijn ook belangrijk voor het naleven van veiligheidsprotocollen, en met veel verloop neemt het risico op ongelukken toe. Daarnaast kost het steeds meer tijd en geld om nieuw personeel te werven en in te werken, waardoor maakbedrijven minder focus kunnen leggen op strategische plannen die echt waarde toevoegen.

De maakindustrie staat voor flinke uitdagingen, maar er zijn ook volop kansen. Door het imago van de sector te verbeteren, in te spelen op de vraag naar flexibiliteit, en te investeren in digitale vaardigheden, kan de maakindustrie niet alleen het talenttekort aanpakken, maar ook tegelijkertijd innoveren en groeien. Maakbedrijven moeten hun strategieën voor het aantrekken en behouden van talent opnieuw onder de loep nemen. De focus moet liggen op het ontwikkelen van een werkcultuur die zowel aantrekkelijk is voor de nieuwe generatie werknemers als prettig en ondersteund voor de huidige medewerkers.

Door: Maggie Slowik, Global Industry Director for Manufacturing, IFS