ISPT: zonder samenwerking geen circulaire 2050 (video)

Tijdens de Rotterdam Processing Week begin oktober stond het podium Energy in Processing volledig in het teken van ISPT. Directeur Tjeerd Jongsma schetste er in een kort maar krachtig betoog hoe het instituut na twintig jaar relevanter is dan ooit. De boodschap was helder: procestechnologie is niet langer een niche, maar het draaipunt van drie mondiale transities tegelijk. Energie, materialen en agrofood drukken allemaal op dezelfde bottleneck. En precies daar speelt de procesindustrie haar belangrijkste wedstrijd in decennia.

Van Zeist naar de kern van alle transities: de groei van ISPT

ISPT is een Nederlands onafhankelijk instituut dat in 2005 is opgericht door een groep grote bedrijven, universiteiten, kennisinstellingen en overheden. Het doel van ISPT is om de procesindustrie (chemie, petrochemie, agrofood, materialen, energie) sneller te verduurzamen en circulair te maken door gezamenlijke innovatie in procestechnologie.

Het verhaal van ISPT begon bijzonder genoeg in 2005 in een hotel in Zeist. Destijds was het doel vooral om scheidingstechnologie en unit operations te verbeteren omdat procestechnologie te weinig aandacht kreeg. Twintig jaar later is die scope enorm verbreed. Jongsma: “Procestechnologie speelt een centrale rol in alle grote transities waar we voor staan.” Of het nu gaat om netcongestie, de omslag naar circulaire materialen of de verduurzaming van de agrofoodsector – overal is procesinnovatie onmisbaar.

ISPT als uitkijkpost in een onzekere wereld

De industrie staat voor een ongekende opgave. Bestaande fabrieken moeten de komende decennia volledig worden omgebouwd. CO2-reductie blijft belangrijk, maar er zijn nieuwe drijfveren bij gekomen: geopolitieke onafhankelijkheid van landen als China en Rusland, en het feit dat Europa vrijwel alleen wind- en zonne-energie als eigen bronnen heeft. “Met beperkte ingrediënten moeten we toch de complete ombouw realiseren,” aldus Jongsma. Dat lukt alleen als bedrijven niet langer solistisch opereren, maar samen nieuwe economische modellen ontwikkelen.

Precies daar positioneert ISPT zich als platform en ‘uitkijkpost’. Met meer dan 200 aangesloten bedrijven (inclusief de agrofood-partners) en ruim 160 tot 170 directe leden brengt het instituut partijen uit verschillende sectoren en disciplines bij elkaar. Het doel: overzicht creëren in een complex systeem en concreet identificeren welke stappen nodig zijn.

Samenwerken of stilvallen

ISPT zelf blijft bewust klein qua eigen organisatie, maar coördineert momenteel 70 tot 80 miljoen euro aan lopende projecten. Meer dan duizend onderzoekers werken direct of indirect mee. Grote en kleine bedrijven nemen deel, vaak niet primair om geld in te leggen, maar om kennis en expertise te bundelen. Jongsma deed tijdens de Rotterdam Processing Week dan ook een directe oproep aan het publiek: “Doe mee, breng jullie kennis in. Alleen samen krijgen we de volgende stap gezet.”

Wat levert ISPT concreet op voor de industrie?

Het instituut faciliteert projecten die anders moeilijk van de grond komen. Denk aan nieuwe scheidingstechnologieën, alternatieve grondstoffenstromen en processen die minder afhankelijk zijn van fossiele energie. Door de brede samenstelling van het netwerk ontstaan combinaties die binnen één bedrijf of sector niet snel zouden ontstaan. Dat versnelt niet alleen de energietransitie, maar versterkt tegelijk de circulariteit en de weerbaarheid van de Nederlandse procesindustrie.

Geen nieuwe fabrieken, maar slimme transformatie

Een opvallende uitspraak van Jongsma: “De komende twintig jaar bouwen we waarschijnlijk geen nieuwe fabrieken.” In plaats daarvan moet de bestaande infrastructuur radicaal worden omgebouwd. ISPT ziet zichzelf als de verbindende factor die ervoor zorgt dat die transformatie niet verzandt in losse initiatieven, maar een samenhangend geheel wordt.

De presentatie tijdens de Rotterdam Processing Week onderstreepte nogmaals waarom ISPT na twee decennia springlevend is. In een tijd waarin netcongestie, grondstofschaarste en geopolitieke onrust de industrie onder druk zetten, biedt het instituut precies wat nodig is: overzicht, samenwerking en concrete procesinnovatie.