Hoe 7 studenten Russische dronemoederschepen ontmaskerden

In een tijd waarin Europese veiligheidsdiensten worstelen met onverklaarbare drone-incidenten, hebben zeven studenten een opmerkelijke ontdekking gedaan. Met slechts openbare data en een huurauto brachten zij een verontrustend netwerk van Russische dronemoederschepen aan het licht, die mogelijk fungeren als mobiele lanceerplatforms voor spionage boven kritieke infrastructuur in Noord-Duitsland.

Een mysterie boven Duitse bodem

De afgelopen maanden werden in Noord-Duitsland herhaaldelijk zware drones waargenomen boven gevoelige locaties. Denk aan chemische parken in Brunsbüttel en de marinebasis in Kiel. Zelfs de luchthaven van München bleef niet gespaard. Dit waren geen hobbydrones, maar militaire toestellen met indrukwekkende snelheid en bereik. Autoriteiten stonden voor een raadsel, want deze drones konden onmogelijk direct uit Rusland komen zonder detectie.

De vraag bleef: waar kwamen ze vandaan? Een antwoord van officiële instanties bleef uit. Terwijl overheden vastliepen in protocollen, besloten zeven studenten van de Axel Springer Academy of Journalism & Technology zelf op onderzoek uit te gaan.

Dronemoederschepen: een verborgen dreiging

Onder leiding van OSINT-specialist Henk van Ess doken de studenten in openbare scheepsdata. Ze analyseerden tienduizenden bewegingen in de Noord- en Oostzee via platforms als Global Fishing Watch. Wat ze ontdekten, was opvallend. Sommige schepen volgden geen logische vaarroutes, maar draaiden rondjes of zigzagden in strategische wateren. Dit gedrag wees op een mogelijke rol als dronemoederschepen.

Het team noemde dit patroon treffend een soort digitale krabbel, alsof iemand lukraak lijnen trok op een kaart. Deze afwijkingen waren te opvallend om te negeren. Het onderzoek richtte zich op schepen die mogelijk betrokken waren bij drone-activiteiten.

De schaduwvloot onder de loep

Uit de data kwamen drie verdachte schepen naar voren: de HAV Dolphin, de HAV Snapper en de Lauga. Hoewel ze varen onder vlaggen van gemak, zoals Antigua & Barbuda, bleken de banden met Rusland overduidelijk. De studenten vonden een sterke link tussen de posities van deze schepen en de drone-waarnemingen. In negentien gevallen overlapten de locaties van deze dronemoederschepen met incidenten boven land.

Neem de HAV Dolphin. Begin mei 2025 lag dit schip tien dagen in de Kieler Bocht. Precies toen werden drones gezien boven defensiewerven, slechts 25 kilometer verderop. Opvallend: het schip was kort daarvoor een maand in Kaliningrad geweest, bij een werf met militaire connecties.

De HAV Snapper lag op 16 mei voor Schiermonnikoog. Twee uur later zag men zeven drones boven een ander Russisch schip. Dit soort patronen was te consistent voor toeval.

Technologie van dronemoederschepen onthuld

Critici twijfelden initially of civiele schepen wel drones konden lanceren. Het studententeam vond echter bewijs in een presentatie van Rosatom, een Russisch staatsbedrijf. Dit document uit 2024 beschreef drones voor lancering vanaf schepen, met een bereik van 200 kilometer. Dat is ruim genoeg om doelen op het Duitse vasteland te bereiken vanaf de Noordzee.

Deze dronemoederschepen lijken onschuldige vrachtschepen, maar fungeren als platforms voor militaire technologie. Het is een slimme tactiek die de grens tussen civiel en militair vervaagt. Dit soort hybride methoden stelt Europa voor nieuwe uitdagingen.

Van data naar de weg: een achtervolging

Het team ging verder dan alleen data-analyse. Toen de HAV Dolphin een Franse haven verliet, besloten de studenten het schip te volgen. Ze reden 2500 kilometer door Nederland en België. Met een eenvoudige consumentendrone maakten ze beelden van het schip. Ze noemden het zelf spottend ’terug-dronen’.

De beelden toonden een volledig Russische bemanning, ondanks dat het schip officieel geen Russische banden had. Ook zagen ze vreemde antennes op het dek, niet typisch voor vrachtschepen. Dit versterkte het vermoeden dat dit soort dronemoederschepen meer zijn dan ze lijken.

Een blinde vlek in Europese veiligheid

Het werk van deze studenten legt een pijnlijke zwakte bloot. Terwijl overheden miljarden uitgeven aan defensie, varen bedreigingen openlijk voor de kust. De HAV Dolphin werd drie keer gecontroleerd door Europese autoriteiten. Toch bleven containers ongeopend en werd extra personeel aan boord niet onderzocht.

Het onderzoek van de studenten is een duidelijk signaal voor Europa. Het laat zien hoe gemotiveerde individuen met openbare data en eenvoudige middelen grote ontdekkingen kunnen doen. Terwijl drones boven kritieke locaties vliegen, moeten veiligheidsdiensten hun strategie herzien. De dreiging van dronemoederschepen is reëel en vraagt om actie.