Klimaatcrisis vraagt om doorbraak in CO2 afvangen

De wereld staat voor een immense uitdaging: hoe houden we de opwarming van de aarde binnen de perken? Terwijl overheden, bedrijven en burgers worstelen met emissiereducties, klinkt steeds luider de roep om een andere aanpak. Het Tony Blair Institute for Global Change publiceerde recent een rapport dat pleit voor een radicale koerswijziging, met CO2 afvangen als speerpunt.

Huidige aanpak schiet tekort

De inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan, zoals minder vliegen of vlees eten, lijken steeds minder effect te sorteren. Ontwikkelde landen investeren in windmolens en zonnepanelen, maar de mondiale uitstoot blijft stijgen. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) steeg de wereldwijde CO2-uitstoot in 2024 met 1,1% ten opzichte van 2023, ondanks alle beloftes uit het Parijs-akkoord. Ontwikkelingslanden, waar de vraag naar energie explodeert, kunnen de strenge eisen van rijke naties vaak niet bijbenen. Het resultaat? Een groeiende kloof tussen ambitie en realiteit.

Het rapport van het Blair Instituut stelt dat het klimaatdebat vastloopt in polarisatie. Burgers verliezen vertrouwen, en politieke wil neemt af terwijl extreem weer toeneemt. Waarom blijven we vasthouden aan een strategie die niet werkt? CO2 afvangen, waarbij emissies direct uit de lucht of bij de bron worden opgevangen, wordt gepresenteerd als een oplossing die deze impasse kan doorbreken.

CO2 afvangen: een technische doorbraak?

Technologieën voor CO2 afvangen, zoals directe luchtvangst (DAC) en koolstofopslag (CCS), staan centraal in de voorgestelde aanpak. Deze methoden vangen CO2 op voordat het de atmosfeer bereikt of halen het zelfs uit de lucht voor permanente opslag. Het Blair Instituut pleit voor grootschalige investeringen hierin, omdat ze directe impact hebben. Maar de kosten zijn hoog: volgens een rapport van McKinsey uit oktober 2024 kost DAC momenteel tussen de $600 en $1000 per ton CO2.

Desondanks groeit de interesse. In Europa zijn sinds 2023 vijftien nieuwe CCS-projecten gestart, die samen jaarlijks 10 miljoen ton CO2 kunnen afvangen. Nederland speelt hierin een voortrekkersrol met projecten zoals Porthos, dat CO2 opslaat in lege gasvelden onder de Noordzee. Deze initiatieven laten zien dat CO2 afvangen niet langer sciencefiction is, maar een haalbare optie.

Slimme technologie en natuur samen

Naast CO2 afvangen benadrukt het rapport het belang van technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI). AI kan energienetten optimaliseren en nieuwe materialen ontwikkelen die energie-efficiëntie verbeteren. Tegelijkertijd moeten natuurgebaseerde oplossingen, zoals herbebossing en koolstofbindende gewassen, worden opgeschaald. Bossen en wetlands kunnen CO2 opslaan en tegelijkertijd ecosystemen versterken. Volgens een studie van de Wereldbank uit juli 2024 kan herbebossing wereldwijd 7 miljard ton CO2 per jaar binden (Wereldbank, 2024). Dit biedt tijd om technische oplossingen verder te ontwikkelen.

Toch is er een risico: natuurgebaseerde oplossingen worden soms als goedkope uitweg gezien, terwijl ze kwetsbaar zijn voor ontbossing of branden. Technologie en natuur moeten hand in hand gaan, niet elkaar vervangen.

Zeven actiepunten voor verandering

Het rapport schetst zeven concrete actiepunten om de klimaatcrisis aan te pakken:

1. Opschalen van CO2 afvangen
   Investeringen in technologieën zoals directe luchtvangst en koolstofopslag moeten worden versneld. Deze oplossingen vangen CO2 bij de bron of halen het uit de lucht voor permanente CO2 opslag, waarmee emissies direct worden aangepakt.
2. Technologie slim inzetten
   Kunstmatige intelligentie en andere innovaties kunnen helpen om sneller CO2-neutraal te worden. Denk aan AI die energienetten efficiënter maakt of nieuwe materialen die energieverbruik verminderen.
3. Doorbraak in schone energie
   Nieuwe generaties kernenergie en fusietechnologie bieden kansen voor snelle omschakeling naar schone energie. Dit leidt tot minder vervuiling, meer banen en betaalbare energie die het klimaat niet schaadt.
4. Natuur als bondgenoot
   Herbebossing, koolstofbindende gewassen en slimme landbouw kunnen CO2 opslaan en voedselsystemen versterken. Deze oplossingen kopen tijd voor de ontwikkeling van technische innovaties.
5. Voorbereiden op klimaatimpact
   Investeringen in dijken, groene steden en andere aanpassingen zijn nodig om gemeenschappen te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, die nu al voelbaar zijn.
6. Mondiale samenwerking vereenvoudigen
   Gerichte afspraken moeten de focus leggen op de grootste uitstootbronnen. Handelsverdragen kunnen landen stimuleren om klimaatdoelen te halen, bijvoorbeeld door markttoegang te koppelen aan actie.
7. Financiën anders inzetten
   Groene obligaties, klimaatrisicoprijzen en filantropische bijdragen moeten worden gemobiliseerd om innovaties te versnellen. Geld moet gaan naar oplossingen die het verschil maken.

Wereldwijde samenwerking vereist

Een van de grootste knelpunten is de ongelijke verdeling van verantwoordelijkheid. Landen die hun uitstoot verminderen, blijven kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering als anderen achterblijven. Het Blair Instituut pleit voor vereenvoudigde mondiale afspraken, gericht op impactvolle maatregelen zoals CO2 afvangen. Handelsverdragen kunnen hierbij helpen, door landen te stimuleren hun klimaatdoelen te halen om toegang tot markten te behouden.

Financiering is een ander struikelblok. Groene obligaties en filantropische bijdragen moeten worden gemobiliseerd om innovaties te versnellen. In 2024 werd wereldwijd $1,3 biljoen geïnvesteerd in schone energie, maar slechts 3% ging naar CO2 afvangen (BloombergNEF, 2024). Dit toont aan dat de prioriteiten nog niet goed liggen.

CO2 afvangen: Een nieuwe mindset

De klimaatcrisis vraagt om durf en innovatie. CO2 afvangen biedt een pad vooruit, maar vereist enorme investeringen en wereldwijde samenwerking. Het is tijd om het debat te depolitiseren en te focussen op resultaten. Door technologie, natuur en financiën slim te combineren, kan de wereld de opwarming nog beperken. Maar de tijd dringt, en halve maatregelen zijn geen optie meer.