Waterstof: veilige energiebron of explosieve uitdaging?

Waterstof wordt vaak geprezen als de sleutel tot een duurzame energietoekomst. Van staalproductie tot mobiliteit, deze veelzijdige energiebron biedt ongekende mogelijkheden. Maar de lofzang op waterstof gaat gepaard met een prangende vraag: hoe veilig is deze technologie werkelijk? Tijdens een persconferentie afgelopen woensdag schetste Armin Glaser, Vice President Strategy and Cooperation bij Pilz, een beeld van hoe de industrie omgaat met de kansen én risico’s van waterstof. Zijn verhaal onderstreept dat veiligheid en innovatie hand in hand moeten gaan om deze energiebron breed geaccepteerd te krijgen.

Waterstof is kleur- en reukloos, licht ontvlambaar en vereist daarom strikte veiligheidsmaatregelen. Al decennia wordt waterstof gebruikt in industriële processen, zoals in de chemische en glasindustrie. Toch brengt de opkomst van nieuwe toepassingen, zoals brandstofcelvoertuigen en CO2-neutrale energieopslag, nieuwe uitdagingen met zich mee. Glaser vertelde ons dat de maatschappelijke acceptatie van waterstof sterk afhangt van hoe goed risico’s worden beheerst. “Veiligheid is geen bijzaak, maar de basis voor vertrouwen,” stelde hij. Pilz, een specialist in automatiseringsoplossingen, speelt hierop in door technologieën te ontwikkelen die de gehele waardeketen van waterstof veiliger maken – van productie tot transport en gebruik.

Veilige opslag en transport van waterstof

Een van de grootste uitdagingen bij waterstof is het veilig opslaan en transporteren. Waterstof wordt vaak onder hoge druk samengeperst en in speciale tanks vervoerd. Snelle drukveranderingen, bijvoorbeeld bij het vullen of legen van tanks, kunnen spanningen veroorzaken in het composietmateriaal van de containers. Dit kan leiden tot delaminatie – een proces waarbij materiaallagen loslaten – met lekkages of zelfs explosies tot gevolg. Hier komt de expertise van Pilz om de hoek kijken. Hun besturingssystemen bewaken deze processen met een nauwkeurigheid van 1%, wat erg belangrijk is om risico’s te minimaliseren. In Bremerhaven, bijvoorbeeld, gebruikt energiebedrijf GP JOULE deze technologie om waterstof, geproduceerd uit windenergie, veilig op te slaan en te leveren aan lokale tankstations. Dit maakt het mogelijk dat bussen van Bremerhaven Bus op groene energie rijden.

Wat opvalt in Glasers verhaal is de innovatieve aanpak van GP JOULE. In plaats van zware investeringen in tankstations met complexe infrastructuur, verplaatsen zij de veiligheids- en besturingssystemen naar de trailers zelf. Dit verlaagt de kosten aanzienlijk – een traditioneel tankstation kost al gauw twee miljoen euro of meer. Door slimme automatisering wordt waterstof niet alleen toegankelijker, maar ook veiliger.

Een nieuwe kijk op veiligheid

De waterstofindustrie verschuift van grootschalige, centrale installaties naar decentrale toepassingen. Dit vraagt om een andere benadering van veiligheid. In traditionele industrieën, zoals bij de Haber-Bosch-processen, werken getrainde operators met strikte protocollen. Maar in een gedecentraliseerde wereld, waar waterstof in kleinere installaties of zelfs mobiele toepassingen wordt gebruikt, moeten veiligheidssystemen ook toegankelijk zijn voor minder gespecialiseerde gebruikers. Pilz richt zich daarom op oplossingen die niet alleen technisch geavanceerd zijn, maar ook intuïtief. Denk aan systemen die dynamische proceswaarden, zoals druk en temperatuur, in real-time bewaken en bij afwijkingen direct ingrijpen – bijvoorbeeld door een ventiel te sluiten of een compressor te stoppen.

Een voorbeeld hiervan is de “veilige hellingbewaking”, een softwarefunctie die kritische veranderingen in druk of temperatuur detecteert en corrigeert. Dit soort technologieën voorkomt niet alleen ongelukken, maar beschermt ook tegen misbruik of bedieningsfouten. Glaser wees erop dat waterstoftoepassingen vaak deel uitmaken van kritieke infrastructuur, zoals energievoorziening of staalproductie. Dit maakt niet alleen fysieke veiligheid, maar ook OT-security – bescherming tegen digitale bedreigingen – van groot belang. “Alleen een integrale aanpak, waarbij we leren van veertig jaar ervaring in de industrie, kan de waterstofsector echt vooruithelpen,” aldus Glaser.

Waterstof: de weg vooruit

De belofte van waterstof is groot, maar de weg naar brede toepassing is bezaaid met technische en maatschappelijke hordes. Pilz’ oplossingen laten zien dat veiligheid geen obstakel hoeft te zijn, maar een aanjager kan zijn voor innovatie. Door slimme automatisering en een focus op gebruiksvriendelijkheid wordt waterstof niet alleen veiliger, maar ook toegankelijker voor nieuwe markten. Toch blijft een kritische noot op zijn plaats: de kosten van deze technologieën en de snelheid waarmee ze opgeschaald kunnen worden, zullen bepalen hoe snel waterstof echt een gamechanger wordt. Voor nu lijkt de industrie op de goede weg, maar de toekomst zal uitwijzen of de ambities waargemaakt worden.