Fabrieken van de toekomst: hoe maak je ze veilig met cybersecurity?

Industrie 4.0 transformeert wereldwijd de manier waarop fabrikanten ontwerpen, produceren en leveren. Van voorspellend onderhoud en cloud-verbonden robotica tot AI-analytics en digital twins: de slimme fabriek is geen toekomstvisie meer, maar een hedendaagse realiteit.

Het tempo van deze transformatie ligt hoog. Naar verwachting zullen tegen 2026 15 miljard nieuwe en bestaande industriële apparaten verbonden zijn met 5G, en zal het gebruik van operationele technologie (OT) in 2030 met 400% zijn toegenomen. McKinsey ziet dit als het begin van een nieuw tijdperk van productie-efficiëntie, waarin de arbeidsproductiviteit met 30 procent toeneemt, machine-uitval wordt gehalveerd, de kosten beheersbaar blijven en de veiligheid verbetert.

Al deze digitale vooruitgang brengt ook risico’s met zich mee. Elk verbonden apparaat vormt een potentiële kwetsbaarheid, waardoor het aanvalsoppervlak groter wordt en cybersecurity belangrijker is dan ooit. Slimme fabrieken vragen daarom om slimmere beveiliging, en dat brengt een reeks nieuwe, complexe uitdagingen met zich mee.

Uitdaging 1: IT en OT moeten samenwerken

IT- en OT-systemen zijn oorspronkelijk niet ontworpen om samen te werken, maar door de grote operationele voordelen van 5G-connectiviteit is die samenwerking nu essentieel. Een gebrekkige integratie tussen beide systemen heeft echter aanzienlijke gevolgen voor organisaties.

Traditionele OT-systemen werden vroeger beschermd tegen cyberdreigingen via zogeheten “air gaps” – fysieke scheidingen van netwerken. Nu deze systemen echter verbonden zijn met de cloud en IT-omgevingen, zijn ze kwetsbaarder dan ooit.

IT-systemen beschikken daarentegen over ingebouwde beveiligingsfuncties die OT-systemen vaak nog missen. Hoewel IT-systemen beheer- en segmentatiemogelijkheden bieden, hebben ze doorgaans beperkt inzicht in fysieke processen. Die kloof vormt een ideale ingang voor hackers.

Veel OT-apparaten zijn niet ontworpen met beveiliging als uitgangspunt, waardoor ze aantrekkelijke toegangspunten vormen voor aanvallers die het netwerk willen binnendringen. Daarom moeten OT-systemen goed worden beveiligd voordat ze worden gekoppeld aan IT-systemen.

Uitdaging 2: van digitaal naar fysiek risico

Volgens Comparitech zijn tussen 2018 en 2024 de activiteiten van meer dan 850 productiebedrijven wereldwijd verstoord, waarbij elke dag aan downtime gemiddeld 1,9 miljoen dollar kost. Zwakke beveiliging, vooral binnen OT-assets, heeft niet alleen gevolgen voor systeemdata en financiële administratie, maar kan ook fysieke assets en – nog belangrijker – mensenlevens in gevaar brengen.
Een tragisch voorbeeld van hoe gecompromitteerde activa in de praktijk schade kan aanrichten, was te zien in Zuid-Korea in 2023. Een werknemer werd toen verpletterd door een robot die hem niet kon onderscheiden van dozen. Dit incident benadrukt de zeer reële, fysieke gevaren van gecompromitteerde automatisering.

Uitdaging 3: bedrijfscontinuïteit

In de maakindustrie geldt meer dan in veel andere branches: tijd is geld. Het is een continu proces, waardoor elke minuut stilstand of onderbreking in de fabriek miljoenen aan verloren inkomsten of bedrijfskosten kan veroorzaken.

In 2024 werd de Amerikaanse tak van de wereldwijde wodkaproducent Stoli Group getroffen door een grote ransomware-aanval. Hierdoor viel het primaire systeem voor het beheer van bedrijfsmiddelen uit, waardoor essentiële taken zoals de boekhouding tijdelijk handmatig moesten worden uitgevoerd.

De aanval hinderde het bedrijf ernstig in de uitvoering van zijn normale bedrijfsactiviteiten en werd genoemd als een belangrijke factor die bijdroeg aan het uiteindelijke faillissement in december 2024.

Uitdaging 4: scherpere regelgeving

Sinds oktober 2024 verplicht de NIS2-richtlijn van de EU sectoren nieuwe veiligheidsnormen en strengere maatregelen op het gebied van cybersecurity na te leven in sectoren die als cruciaal worden beschouwd, waaronder de maakindustrie. Dit betekent dat naleving niet langer vrijblijvend is. Leidinggevenden zijn voortaan direct verantwoordelijk voor inbreuken en tekortkomingen, met alle juridische, financiële en reputatieschade van dien.

De oplossing: slimmere productie begint met een slimmere aanpak

Cybersecurity mag geen bijzaak meer zijn, maar moet integraal onderdeel uitmaken van de productiestrategie. Dat vraagt om end-to-end zichtbaarheid, AI-gestuurde detectie en reactie, én nauwe samenwerking tussen IT- en OT-teams. Door silo’s te doorbreken en gebruik te maken van intelligente, schaalbare beveiligingsoplossingen, kunnen fabrikanten hun weerbaarheid vergroten, verstoringen voorkomen en veilig blijven innoveren in een steeds complexere digitale omgeving.

Wat nodig is, is een mentaliteitsverandering: cybersecurity is geen kostenpost, maar een concurrentievoordeel. Fabrikanten die beveiliging vanaf dag één opnemen in hun Industry 4.0-plannen, zijn veel beter gepositioneerd om de waarde van deze transformatie te benutten. In een wereld met toenemende dreigingen en strengere regelgeving kunnen slimme fabrikanten het zich niet langer veroorloven om beveiliging als bijzaak te zien; zij moeten deze uitdaging actief en doelgericht aangaan.

Auteur: Dharminder Debisarun, Smart Industries Cybersecurity Executive bij Palo Alto Networks