Wat is de impact van Trump’s beleid op de Nederlandse economie?

Bij de inauguratie van de 47e president van de Verenigde Staten afgelopen maandag, was de aanwezigheid van ceo’s van grote Amerikaanse techbedrijven opvallend. Zelden eerder kwamen zoveel topbestuurders samen, waaronder vertegenwoordigers van Apple, Meta, OpenAI en Google. Ook ‘first buddy’ Elon Musk was van de partij. Opmerkelijk genoeg kregen zij zelfs betere plaatsen dan sommige kabinetsleden, zo constateerden diverse Amerikaanse media. Dit toont maar weer eens aan hoe nauw de banden tussen Silicon Valley en Washington de afgelopen jaren zijn geworden. Maar met de tweede termijn van Donald Trump als president van de Verenigde Staten hangt er enige onzekerheid boven de Nederlandse economie. Zijn plannen om defensie-uitgaven fors te verhogen en invoertarieven aan te scherpen, kunnen flinke gevolgen hebben voor de Nederlandse handel en financiële stabiliteit. De vraag is hoe Nederland zich kan wapenen tegen deze mogelijke economische schokken.

Onzekerheid door invoertarieven zet druk op Nederlandse export

Trump staat bekend om zijn protectionistische handelsbeleid. Zijn eerdere uitspraken over het verhogen van importheffingen tot wel 10% of zelfs 25% op producten uit verschillende landen, waaronder Europa, brengen grote onzekerheid met zich mee voor de Nederlandse exportsector. Als deze plannen werkelijkheid worden, zou dat een directe impact kunnen hebben op de handelsrelaties tussen Nederland en de Verenigde Staten.

Het Centraal Planbureau (CPB) berekende dat een algemene tariefverhoging van 10% de Nederlandse handel met meer dan 1% zou kunnen verminderen. Dit lijkt misschien een klein percentage, maar voor een open handelsland als Nederland kan dit al snel miljarden euro’s aan exportopbrengsten kosten. Vooral sectoren die afhankelijk zijn van de export naar de VS, zoals de medische industrie en technologie, kunnen hierdoor geraakt worden.

Toch is het niet zeker hoe breed de tariefverhogingen zullen worden ingevoerd. Er circuleren berichten dat de tarieven beperkt kunnen blijven tot strategische producten, zoals grondstoffen voor de defensie-industrie en essentiële medische benodigdheden. In dat scenario blijft ongeveer 89% van de Nederlandse export naar de VS buiten schot, wat de schade beperkt. Maar een bredere toepassing van hogere heffingen kan de export fors raken.

Hogere defensie-uitgaven onder economische druk

Trump’s oproep aan NAVO-landen om hun defensie-uitgaven te verhogen naar 5% van het bruto binnenlands product (bbp) is een flinke uitdaging voor Nederland. Momenteel streeft Nederland naar 2% van het bbp, wat al lastig haalbaar blijkt in een krappe arbeidsmarkt. Het verhogen naar 5% zou betekenen dat de defensiebegroting zou moeten stijgen van €17 miljard naar maar liefst €59 miljard.

Dit is in de huidige economische situatie nauwelijks te realiseren. Nederland kampt met personeelstekorten in bijna alle sectoren, wat het uitbreiden van de defensiecapaciteit bemoeilijkt. Daarnaast zou zo’n forse verhoging leiden tot hogere loonkosten en inflatie. Hogere defensie-uitgaven zouden bovendien ten koste gaan van andere overheidsuitgaven of leiden tot een groter begrotingstekort. Minister van Financiën Heinen heeft al gewaarschuwd dat een oplopend tekort de inflatie verder kan aanwakkeren.

Politieke keuzes en financiële druk

De politieke druk om aan de Amerikaanse eisen te voldoen, vraagt scherpe keuzes. De regering heeft zich gecommitteerd aan een begroting zonder extra tekorten. Als defensie-uitgaven stijgen, moeten er dus bezuinigingen plaatsvinden op andere beleidsterreinen. Dit betekent mogelijk snijden in sociale voorzieningen of investeringen in duurzaamheid, wat politiek gevoelig ligt.

Bovendien heeft Nederland te maken met een renteverhoging op de kapitaalmarkten. Door de onzekerheden rond Trump’s beleid is de Amerikaanse rente gestegen, wat ook invloed heeft op de Europese en dus Nederlandse rente. Dit maakt lenen duurder voor bedrijven en de overheid. Anderzijds heeft de verzwakte euro een positief effect op de Nederlandse export, omdat producten goedkoper worden voor buitenlandse afnemers. Dit voordeel kan echter niet volledig compenseren voor de negatieve impact van verhoogde invoertarieven.

Impact op strategische sectoren

Volgens de Washington Post zal de VS enkel hogere tarieven invoeren op strategische goederen, waardoor alleen bepaalde sectoren direct geraakt worden. Denk hierbij aan export van staal, aluminium en medische apparatuur. In 2023 exporteerde Nederland voor €5,4 miljard aan dergelijke producten naar de VS. Bij een forse verhoging van invoertarieven kan dit een flinke strop betekenen voor bedrijven die afhankelijk zijn van de Amerikaanse markt.

Als de tarieven echter beperkt blijven tot strategische producten, blijft het grootste deel van de export ongeschonden. Dit beperkt de directe schade, maar onzekerheid over toekomstige maatregelen kan investeringen van bedrijven temperen.

Onzekere toekomst voor de Nederlandse economie

Hoewel de exacte impact van Trump’s beleid nog onduidelijk is, kunnen we enkele trends verwachten. Hogere invoertarieven drukken waarschijnlijk op de export en kunnen de handel belemmeren. Daarnaast zorgen stijgende defensie-uitgaven voor hogere inflatie en financiële druk. Politieke keuzes rondom bezuinigingen of belastingverhogingen zullen invloed hebben op de economische stabiliteit.

Nederland zal zich moeten voorbereiden op verschillende scenario’s. Diversificatie van handelsrelaties, investeringen in strategische sectoren en voorzichtig begrotingsbeleid zijn essentieel om de Nederlandse economie weerbaar te maken tegen externe schokken. In deze onzekere tijden is flexibiliteit en daadkrachtig economisch beleid belangrijker dan ooit.