Handelsoorlog treft auto-industrie: havens vol, fabrieken stil

De Verenigde Staten staan aan de vooravond van een economische verschuiving nu de eerste gevolgen van de handelsoorlog zichtbaar worden. Vooral de auto-industrie voelt de klap: havens lopen vol met stilstaande wagens, fabrieken sluiten tijdelijk hun deuren, en de onzekerheid groeit. Wat betekent dit voor de sector en de bredere handel?

Auto-industrie stolkt: auto’s stapelen zich op in Amerikaanse havens

Sinds de aankondiging van importheffingen op auto’s door de VS een week geleden, is de chaos in de havens niet te missen. Van New York tot Los Angeles stromen terminals vol met auto’s die wel zijn aangekomen, maar niet worden ingevoerd. Fabrikanten zoals Audi, Jaguar Land Rover en Aston Martin hebben hun export naar de VS vrijwel volledig stilgelegd. Deze merken, zonder eigen fabrieken in Amerika, ontkomen niet aan de heffingen die de autoprijzen met duizenden dollars kunnen verhogen. De Financial Times meldt dat de opstelterreinen in havens dreigen te overstromen.

Ondertussen proberen Amerikanen de dans te ontspringen. Eind januari stonden nieuwe auto’s gemiddeld 77 dagen te wachten op een koper, nu is dat teruggebracht naar 50 dagen. Een teken dat consumenten snel toeslaan om de hogere prijzen door heffingen te vermijden.

Fabrieken op slot, banen op de tocht

De impact reikt verder dan de havens. Stellantis, het moederbedrijf van Peugeot en Opel, legde vorige week twee fabrieken in Canada en Mexico stil en ontsloeg direct 900 werknemers bij toeleveranciers. De heffingen op auto’s en mogelijk op onderdelen – die vanaf 3 mei dreigen in te gaan – zorgen voor hoofdbrekens. Veel fabrikanten in de VS zijn afhankelijk van buitenlandse onderdelen. Zelfs met lokale fabrieken kunnen zij de kosten niet volledig ontlopen. Wat doet dit met de toch al kwetsbare productieketens?

Volgens recente cijfers van het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics (BLS) waren er in oktober 2024 nog 8,1 miljoen banen in de Amerikaanse auto-industrie en aanverwante sectoren. Hoewel actuele data na de heffingen ontbreken, suggereren experts dat banenverlies onvermijdelijk is als de situatie aanhoudt.

Handel in containers krimpt fors

Niet alleen de auto-industrie lijdt. De wereldhandel voelt de schokgolven. Evofenedex, de Nederlandse verladersorganisatie, meldt op basis van Vizion-cijfers een dramatische daling in containerreserveringen. Voor de aankondiging van Donald Trump waren er 516.000 boekingen voor transport naar de VS; een week later nog maar 169.000. Export vanuit de VS daalde van 139.000 naar 83.000 containers. „Bedrijven nemen massaal pauze,” zegt beleidsadviseur Casper Roerade. Goederen geladen voor 5 april ontsnappen nog aan heffingen, maar de abrupte stilstand dreigt de handelsbalans te verstoren, zoals tijdens de pandemie.

Opvallend is dat containertarieven van Azië naar Los Angeles en New York nog niet stijgen. Xeneta en Drewry rapporteren zelfs een daling sinds begin 2025. Dit kan wijzen op een afwachtende houding in de markt, maar ook op een dreigende overschot aan capaciteit als de handel verder stagneert.

Auto-industrie als voorbode

De auto-industrie fungeert als een vroege waarschuwing, zoals The New York Times treffend opmerkte: een ‘kanarie in de kolenmijn’. Terwijl beurzen speculeren over toekomstige verliezen, zijn de gevolgen hier en nu al tastbaar. Havens raken verstopt, fabrieken vallen stil, en de wereldhandel hapert. Toch blijven er vragen. Hoe lang houden bedrijven deze pauze vol voordat ze alternatieve markten zoeken? En wat betekent dit voor Nederland, dat jaarlijks voor miljarden aan goederen naar de VS exporteert, waaronder auto-onderdelen?

Volgens het CBS exporteerde Nederland in de eerste drie kwartalen van 2024 voor 28,2 miljard euro naar de VS, met een import van 44,4 miljard euro. Hoewel energieproducten zoals benzine vaak zijn vrijgesteld van heffingen, kan de auto-industrie – en daarmee toeleveranciers – een gevoelige tik krijgen. Havenbedrijf Rotterdam vreest volgens topman Boudewijn Siemons zelfs bredere effecten, zoals inflatie en minder bedrijvigheid, als de handelsoorlog escaleert.

Een onzekere toekomst

De signalen zijn duidelijk: de handelsoorlog begint vorm te krijgen, en de auto-industrie staat in de frontlinie. Havens die vollopen en fabrieken die sluiten zijn slechts het begin. Terwijl de VS hoopt op een heropleving van eigen productie, lijkt de prijs voorlopig vooral chaos en stagnatie. Hoe dit zich verder ontvouwt, hangt af van de reacties van Europa, China en andere grootmachten. Voor nu blijft de auto-industrie een spiegel van wat komen gaat – en dat beeld is verre van rooskleurig.