Astron uit Dwingeloo bouwt mee aan grootste radiotelescoop ter wereld

In 1991 werden de eerste concepten door wetenschappers op papier gezet en vannacht was het zover, de bouw van de grootste radiotelescoop ter wereld is van start gegaan. Astron, het Nederlands instituut voor radioastronomie in Dwingeloo, helpt mee aan de bouw van de radiotelescoop. Het project wordt beschouwd als één van de grootste wetenschappelijke inspanningen uit de geschiedenis.

De SKA- (Square Kilometre Array) telescopen worden op twee locaties geplaatst: in de woestijn in West-Australië en in Zuid-Afrika. In het project zijn vijf wetenschappelijke hoofddoelen gesteld, waaronder het uitdagen van Einstein’s algemene relativiteitstheorie en onderzoek naar buitenaards leven.

Michiel van Haarlem, directeur van de Nederlandse afdeling van SKA bij Astron, is het meest benieuwd naar een ander doel. “Wat voor mij het meest in het oog springt is het in kaart brengen van de eerste sterren en sterrenstelsels van het heelal”, aldus Van Haarlem.

Supercomputer uit Dwingeloo

De telescopen van SKA kunnen de hemel duizend keer sneller in kaart brengen dan ieder huidig systeem. Astron heeft een leidende rol bij de Nederlandse bijdrage aan SKA, mede door de ervaringen met de LOFAR-telescoop tussen Exloo en Buinen. Op de website van het SKA-project staat dat LOFAR een pionier is van de SKA-radiotelescoop en daardoor is de inbreng van ASTRON groot. “De antennes die in Australië worden gebouwd lijken veel op degenen die hier in Noord-Nederland staan”, stelt Van Haarlem.

“Wij hebben onder andere de verantwoordelijkheid voor de correlators, dat is de supercomputer die de signalen van alle stations in Australië straks bij elkaar gaat brengen”, zegt Van Haarlem. Maar daar houden de taken van Astron niet op. “Een team van Astron en andere Nederlandse bedrijven werkt aan de software die de data gaan verwerken”, aldus Van Haarlem. Bovendien levert de organisatie uit Dwingeloo elektronica die in de antennes gebouwd wordt om de signalen over te brengen.

Radiotelescoop operationeel in 2027

“Vanaf 2027 verwachten wij dat de eerste waarnemingen kunnen plaatsvinden”, stelt Van Haarlem. Dan kunnen de astronomen die als sinds 1991 wachten op deze radiotelescoop eindelijk hun data ontvangen en ontdekkingen gaan doen.

Bekijk hier de reportage van het NOS Jeugdjournaal over SKA, de grootste radiotelescoop ter wereld waar ASTRON een belangrijke bijdrage aan levert