AI als drijvende kracht achter machineveiligheid

In onze huidige industrie is de term ‘kunstmatige intelligentie’ (AI) niet meer weg te denken. Overal waar je kijkt, van productielijnen tot geavanceerde data-analyse, AI verandert de manier waarop we werken en innoveren. Maar hoe zit het met AI en machineveiligheid? Kan AI, bekend om zijn slimme algoritmes en tekstgeneratie, ook baanbrekend zijn voor veilige automatisering? Het antwoord is ja, maar de wijze waarop roept vragen op.

AI en machineveiligheid

AI is geen tovenarij; het is de kunst van het programmeren en wiskunde, een code die menselijk gedrag nabootst met het doel om menselijke beslissingen te automatiseren. De basis voor deze technologie werd al in de jaren ’60 gelegd. Maar pas nu, met krachtige hardware, nieuwe concepten en algoritmes, neemt AI een hoge vlucht en wordt het toepasbaar voor de industrie. Experts voorspellen zelfs een revolutie in de wereldeconomie door AI-technologieën.

“Kunstmatige intelligentie staat gelijk aan een revolutie in gegevensverwerking”, legt Lukas Elwinger, AI-ingenieur bij Pilz, uit. “Het stelt ons in staat om uitdagingen aan te gaan die voorheen niet opgelost konden worden met conventionele algoritmes en technologieën. Dit opent de deuren naar nieuwe bedrijfsgebieden, bedrijfsmodellen, producten en diensten.” De ultieme discipline is om AI en machineveiligheid te verenigen. AI wordt beschouwd als een ‘black box’: “Het is onvoorspelbaar hoe een complex systeem besluiten neemt”, verklaart Elwinger. “Maar dat is absoluut essentieel voor functionele veiligheid. Elke reactie van het veiligheidssysteem moet te rechtvaardigen zijn, ook als het AI betreft.”

Bij de implementatie van AI in machineveiligheid zijn drie componenten van belang: veiligheid en beveiliging, transparantie en betrouwbaarheid.

Transparantie en betrouwbaarheid

Wat transparantie betreft, wordt er onderzoek gedaan naar de capaciteit van AI om uit te leggen waarom en hoe beslissingen worden genomen. Experts gebruiken ‘Explainable AI’ om het complexe systeem van AI begrijpelijk en dus transparant te maken. Voor betrouwbaarheid gebruiken experts algoritmes en methoden om onzekerheid te kwantificeren. Zo geven AI-systemen aan hoe zeker of onzeker ze zijn over hun beslissing, herkennen ze ongeldige invoer en reageren dienovereenkomstig. Betrouwbaarheid kan verder worden verhoogd door passende concepten en architecturen. Op het gebied van veiligheid worden formele verificatiemethoden gebruikt om te verifiëren of AI veilig en foutloos is. Alle drie de componenten dragen bij aan de maximale betrouwbaarheid en veiligheid van AI in de industriële omgeving en voor de bescherming van mensen.

Wetgeving en normen rond AI en machineveiligheid

Wat zegt de wetgeving over AI en machineveiligheid? De EU AI Act, een voorgestelde EU-regelgeving voor kunstmatige intelligentie, biedt geharmoniseerde regels voor de ontwikkeling, implementatie en het gebruik van AI-systemen binnen de EU, maar ook voor de veiligheid en fundamentele rechten van individuen. De AI Act kijkt verder dan alleen de implementatie en bestudeert de volledige productlevenscyclus. Een gevoelig punt is de definitie van een AI-systeem, die de reikwijdte van de regelgeving bepaalt. Tot nu toe kunnen algoritmes die al in algemeen gebruik zijn, onder de AI Act vallen. Maar hoe de definitie uiteindelijk zal zijn, blijft afwachten. Omdat de EU AI Act momenteel nog in conceptvorm is.

Internationaal wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een eerste standaard: ISO/IEC CD TR 5469 “Artificial Intelligence — Functional safety and AI systems”. Deze standaard gaat expliciet over “AI & Veiligheid”. Experts van Pilz werken mee aan deze standaard in zowel nationale als internationale comités.

“In de nabije toekomst verwachten we dat AI de efficiëntie in productie zal verhogen. Op de lange termijn hopen we AI winstgevend te kunnen gebruiken, zelfs in een veiligheidsrelevante omgeving”, zegt Matthias Holzäpfel, vicepresident Advance Development bij Pilz. “AI-gebaseerde objectherkenning, objecttracking en sensorgegevensfusie zijn elementaire componenten voor het veilig detecteren van personen. Op dit moment kunnen dergelijke toepassingen alleen met grote technische inspanningen worden geïmplementeerd. In de toekomst zullen AI-systemen een noodzakelijk hulpmiddel zijn.”

Pilz houdt kunstmatige intelligentie scherp in het vizier. Onze experts werken specifiek met AI-technologie en huidig onderzoek naar AI en machineveiligheid. Als betrouwbare partner in veilige industriële automatisering, waarbij de focus ligt op de bescherming van mens en machine, laat Pilz het gebruik van kunstmatige intelligentie niet aan het toeval over.

Meer informatie bij Pilz