Een helpende hand

Dotec in Joure maakt tilhulpen. Systemen die helpen bij het tillen, verplaatsen en positioneren van zware en logge voorwerpen en over de hele wereld worden verkocht. Complexe innovatieve systemen met een enorme hoeveelheid besturing en pneumatiek die snel reageert en intuïtief aanvoelt. Die besturing wordt nu voor het eerst volledig gedaan door de Festo Motion Terminal VTEM.

Dotec is een innovatief familiebedrijf dat omwille van de groei jaren geleden verkaste van Capelle aan den IJssel naar Joure. Vader Rob en zoons Wouter en JanMaarten Verhagen staan ons samen met – zoals ze hem zelf noemen – denkwonder en hoofd R&D Albert Smit te woord.

Rob Verhagen opent zijn verhaal met een wel bijzonder illustratief voorbeeld dat hij graag aanhaalt. “Als je dit hebt ervaren, dan weet je meteen wat ik bedoel als ik zeg: je tilt met je handen en je vingers.” Hij geeft Festo’s Nonja Knip een waterpomptang en een doos eieren. Het ei overleeft het, maar het punt is duidelijk, de menselijke vingers geven voortdurend signalen door aan de hersenen en zorgen er zo voor dat een ei met weinig moeite ongeschonden uit de doos wordt gehaald.

Hij gaat verder met uitleggen dat Dotec die interactie tussen de handen en de hersenen probeert te behouden bij zijn tilhulpen. “Veel tilhulpen werken met manipulatoren die dat gevoel niet teruggeven. Mensen die een van onze tilhulpen uitproberen, zijn direct ontspannen en snappen ons verhaal daardoor gelijk. Daarvoor is het nodig dat de besturing van de tilhulp heel snel reageert en niet in de weg zit van die interactie. De reden dat we daarbij heel graag gebruik maken van pneumatische componenten is de elasticiteit van de start en stop. Als je het eenmaal goed hebt ingericht, werkt dat bij pneumatiek heel prettig, dat kun je met servobesturing niet bereiken. En daarbij wilden we de snelheid steeds verder omhoog hebben.”

Efficiëntie en ergonomie

JanMaarten laat verschillende tilhulpen in de showroom zien en het verhaal wordt nog duidelijker. Zelf uitproberen geeft toch altijd het beste beeld. “We leveren onze tilhulpen over de hele wereld, installeren de systemen en geven ook de benodigde instructie aan het bedienend personeel. Ondanks een steeds strengere arbo-regelgeving, wordt er nog veel met de hand getild. Tilhulpen zorgen voor meer efficiënte én minder arbeidsongeschiktheid. En dan heb je tilhulpen en tilhulpen. We maken onze systemen zo gebruiksvriendelijk mogelijk, om die intuïtieve bediening te behouden. Alles gebeurt met vingeraanrakingen, zonder knoppen of schakelaars, dus de instructie is heel eenvoudig en gebruikers pikken het ongelofelijk snel op.” De zogenaamde ZA-besturing die we uitproberen, stuurt via beweging aan het stuur de perslucht proportioneel aan voor de op- neergaande beweging. De operator voelt direct wat de tilhulp doet en wat er nodig is. Dat intuïtieve dus.

Motion Terminal

Terug naar de Motion Terminal. In 2015 en 2016 was Albert op zoek naar nieuwe technieken en mogelijkheden om ook op afstand mee te kunnen kijken. “We zijn aan de slag gegaan met plc’s en embedded systemen. We kwamen een heel eind, vooral aan de sensorenkant, maar bij de uitgang kregen we het nog niet goed voor elkaar. Toen zag ik een filmpje van Festo waarin precies werd getoond wat we zochten. Want we gebruikten flink wat verschillende componenten, de ene keer hadden we een proportioneel ventiel nodig, om flow te regelen. De andere keer een reduceer. We engineerden to order, zoals dat heet. Maar de Motion Terminal kon al die functies leveren met een en hetzelfde stuk hardware. Eén module, die je inricht met software, dat is voor ons ideaal. We kenden natuurlijk ook al de CPX van Festo, waarmee we op afstand mee konden kijken, maar daarbij heb je losse ventielen nodig. Met de Motion Terminal is alles in één module geregeld.”

De Motion Terminal zelf is een hardwaremodule die maar liefst vijftig componenten vervangt. De functie die de betreffende hardware heeft, wordt geregeld met software die in de vorm van apps af te nemen is. Een app geeft de hardware die specifieke bewegingsmogelijkheden die past bij functies als soft stop, reduceer, lekkagetest, instelbare looptijd, instelbaar drukniveau, ECO-drive en zo nog een flink aantal andere. “Toen we doorhadden welke opties dat allemaal bood, hebben we onze eigen ontwikkeling laten varen en zijn we volledig opnieuw begonnen.”

Hooggespannen verwachtingen

“Het eerste telefoontje leerde ons dat de ontwikkeling op dat moment nog in volle gang was en dat men er ook bij Festo hooggespannen verwachtingen over had en met hetzelfde ongeduld de introductie afwachtte. Maar toen die introductie er eenmaal was, ben ik naar Delft gereden en heb ik een week of vier, vijf bij Festo meegelopen en alles getest wat wij ermee wilden kunnen. Dat was eind 2017. In het voorjaar van 2018 kregen we groen licht om onze applicatie ermee uit te testen. We hebben toen een casco tilhulp naar Festo gestuurd en zij hebben een testopstelling gebouwd in het Experience Centre. De medewerkers van Festo zijn vervolgens aan de slag gegaan met de basisfunctionaliteit, sensoren en bewegingen en Marcel van Ginkel van Festo belde me daarna op om zelf te komen kijken. Intussen was ik al aan de slag gegaan met Codesys en had dat aardig onder de knie. Samen met de medewerkers van Festo zijn we toen gaan finetunen. Die samenwerking, en ook de reactietijden van Festo, of het nu om de hardware of de software gaat, het werkt allemaal heel prettig.”

Pilot

De eerste pilot met de Motion Terminal is een rollentilhulp, de RH 90. Deze kan rollen hanteren met een gewicht tot negentig kilo en tot een hoek van negentig graden. Albert: “Voor deze machine wilden we tegelijk een besturingsuitbreiding realiseren. De besturing reageert zowel op analoge sensoren als op digitale signalen. We hebben ook een hoekmeter voorzien voor een waterpasfunctie en de besturing schakelt naar een reduceer als het nulpunt is bereikt. Voor deze opstelling maken we optimaal gebruik van de Motion Terminal, we zijn ook heel tevreden over de werking van de soft-start-stopfunctie.

De pilot was rond de jaarwisseling afgerond en in het eerste kwartaal 2019 werd de eerste klant bediend. “Deze wordt geleverd aan een klant waar speciaal gevormde plaatdelen worden gehanteerd, iedere plaat is anders van vorm. In de huidige toepassing worden alle zuignappen handmatig aan- en uitgezet. Maar dat is straks allemaal geautomatiseerd en er hoeft niet meer handmatig te worden geschakeld. Dat scheelt enorm veel tijd, en het is ook nog eens veel veiliger.”

Ondersteuning vergemakkelijkt

JanMaarten laat zien hoe alles in de besturingen stekkerbaar is gemaakt en kleurgecodeerd. “Omdat we onze tilhulpen over de hele wereld versturen, werkt het voor de ondersteuning van onze klanten heel prettig dat je iemand in Mexico net zo makkelijk uit kunt leggen als iemand in Hongarije, dat ze bijvoorbeeld de oranje leiding moeten volgen.” Wouter vult aan: “We zetten heel nadrukkelijk in op het op afstand monitoren, verzamelen van data, prefentieve onderhoudsmonitoring. Dat zijn belangrijke kenmerken van de nieuwe 4.0 besturing die we samen met Festo hebben ontwikkeld.”

“Iets anders dat we zelf hebben ontwikkeld is een interface voor onze apparaten, waarmee je op je smartphone bepaalde parameters, zoals snelheid, pulse, softstop en dergelijke in kunt stellen en ook diagnotics kunt inzien. Voorheen was dat allemaal handmatig, maar we hebben nu een wereld aan mogelijkheden om onze eigen software voortdurend verder te verbeteren. De volgende stap is dat de tilhulp volledig autonoom kan gaan functioneren.”

Geweldige flexibiliteit

De grootste winst die volgens Albert Smit met de Motion Terminal wordt behaald, is de enorme flexibiliteit. “Je weet vooraf nooit precies hoe iets in de praktijk bij de klant uit gaat pakken. We leveren bijna al onze producten heel klantspecifiek en verdiepen ons ook in hun situatie, maar pas als de tilhulp op locatie bij de klant in gebruik wordt genomen weet je of het werkt zoals je voor ogen had. Met de oude werkwijze was het nog best lastig om ter plekke te finetunen of aan te passen. Nu zijn we daar heel flexibel in geworden. Bovendien kunnen we de systemen nu dus op afstand monitoren en zelfs zonodig afstellen op nieuwe wensen van de klant.”

Meer informatie bij Festo.